دیشب در برنامه گفتگوی ویژه خبری، معاون وزیر امور خارجه درباره تطبیق اقدامات دولت در خصوص اجرای برجام با دستورات 9 ماده ای مقام معظم رهبری، توضیحات مفصلی ارائه کرد.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دولت، سید عباس عراقچی درباره عملکرد وزارت امور خارجه و اجرای برجام در روزهای اخیر توضیحات مبسوطی را در شبکه 2 سیما ارائه کرد.
وی در ابتدای سخنانش با اشاره به دیدار کارگزاران دیپلماسی کشور با مقام معظم رهبری گفت: ایشان هر سال مبانی سیاست خارجی انقلابی جمهوری اسلامی ایران را تبیین می کنند که از یک سری اصول ثابت تبعیت می کند. این اصول در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران درج شده است. حمایت از مسلمانان و مستضعفین، مقابله با سلطه و این اصول راهنمای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران تبیین شده و مد نظر کارگزاران سیاست خارجی بوده. اصولا سیاست خارجی متعلق به نظام جمهوری اسلامی ایران است و این مربوط به دولتها نیست.
وی با اشاره به اینکه اصول راهنمای دیلپماسی ما در قانون اساسی مشخص شده و توسط رهبری نیز تبیین شده، گفت: وزارت امور خارجه مجری و کارگزاران این اصول هستند. به عنوان مثال وقتی ما در طول مذاکرات هسته ای گذشته در 2 سال اخیر مذاکره می کردیم منویات نظام جمهوری اسلامی ایران را دنبال می کردیم و اینطور نبود که اصول دولت را پیگیری کنیم. در مذاکرات هسته ای همانطور که مقام معظم رهبری فرمودند اصول و کلیات را ایشان تبیین می فرمایند و متصدی جزئیات، همکاران ما در دولت بودند.
دکتر عراقچی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به اینکه دستگاه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران مجری اصول تغییر ناپذیر قانون اساسی است گفت: ولی در مرحله اجرا، از یک سری تاکتیک ها استفاده می کنیم. در دیدار اخیر، مقام معظم رهبری توصیه هایی در این باره داشتند و مشخصه هایی برشمردند. مهمترین شان این بود که در اجرای سیاست خارجی انقلابی باید امیدوارانه و با اعتماد به نفس جلو برویم. این یکی از اصول راهنما در تاکتیکهاست که در سیاست خود اعتماد به نفس داشته باشیم و بدانیم که ظرفیتهای جمهوری اسلامی ایران این اعتماد به نفس را به دیپلمات های ما می دهد تا در مقابل دیپلماتهای سایر کشورها با قدرت و صلابت حاضر شویم. حتی در مقابل قدرتهایی که به ظاهر در دنیا درجه اول شناخته می شوند، دیپلماتهای جمهوری اسلامی ایران همانطور که مقام معظم رهبری فرمودند با صلابت و استواری ظاهر شدند. همانطور که در جنبه های نظامی توانستیم دشمن را مغلوب کنیم و در عرصه های علمی توانستیم در جاهای مختلف توانمندی و پیشرفت داشته باشیم، باید بدانیم در دیپماسی هم می توانیم محکم در مقابل قدرتها بایستیم و خواسته ها و منافع خود را تامین کنیم. کسانی که در این باره تردید کنند ظرفیتهای جمهوری اسلامی ایران را دست کم گرفتند. مقام معظم رهبری فرمودند که با صلابت و امیوارانه در مقابل جهان بایستیم.
وی از موضوعِ قرار گرفتن دیپلماتهای کشورمان در مقابل 6 قدرت بزرگ دنیا در مذاکرات هسته ای اخیر مثال آورد و گفت: همین که خواسته های خود را به آنها تحمیل کردیم و برنامه هسته ای جمهوری اسلامی را تثبیت کردیم، این را اثبات می کند. این که توانستیم رفع تحریمها را به آنها تحمیل کنیم موضوع مهمی است. مقام معظم رهبری یک مثال زدند و فرمودند در برخی موارد، به مواردی دست یافتیم که حتی تحقق آنها به باور نیز نمی آمد. ولی ایشان ایستادند و ما نیز به تبعیت ایشان ایستادیم و این موارد هم محقق شد. امیدوارم بتوانم روزی اینها را با جزئیات بیشتر اعلام کنیم که در چه مواردی حصول به چه چیزهایی باورناپذیر بود که مقدر شد.

او در بخش دیگری از سخنانش به فرمایشات مقام معظم رهبری درباره اجرای برجام اشاره کرد و گفت: نحوه اجرای برجام به اندازه خود برجام اهمیت دارد. ممکن است طرف به هزار و یک نیرنگ از اجرای تعهدات خود شانه خالی کند. باید به دقت به اجرای برجام نظارت کنیم و جلوی نقض موارد را توسط آنها بگیریم. راهکارهایی که ما مد نظر داریم همانهایی است که در نامه اخیر مقام معظم رهبری آمده است.
عراقچی با اشاره به دستور 9 ماده ای مقام معظم رهبری درباره اجرای برجام گفت: مورد اول از این دستورات به قبل از شروع اجرای برجام مطرح می شود و 8 مورد بعد به حین اجرا مربوط می شود. شرط اول این است که تضمین های کافی از طرف مقابل گرفته شود. دیروز در کمیسیون امنیت ملی مجلس کامل توضیح دادم وقتی ما به روز تصویب برسیم، طبق برجام طرف های اروپایی و آمریکایی باید تحریمهای اقتصادی و مالی را متوقف و یا لغو کنند و اتحادیه اروپا نیز تحریمهای خود را لغو کند. در روز تصویب که 26 مهر بود این اتفاق صورت گرفت یعنی شورای وزیران اتحادیه اروپا مصوبه جدیدی را تصویب کرد و بر اساس آن، تحریمهای قدیمی را لغو یا تحریمهای اشاعه ای را اصلاح کرد و در بولتن رسمی اتحادیه اروپا نیز ثبت شد. همان روز رئیس جمهور آمریکا یک سندی را به نام یادداشت ریاست جمهوری امضا کرد که در قوانین آنها این به صورت دستور به نهادهای دولتی آمریکایی است، آخرین مورد هم درباره وتوی قوانین کنگره است. آخرین دستوری که ایشان صادر کرده وتوی قانون بودجه دفاعی 2016 است. یعنی این دستور از اهمیت حقوقی کافی برخوردار است. درباره این موضوع نیز آقای اوباما به 4 وزیر دستور داده و از کلمه من به شما دستور می دهم استفاده کرده و به وزیر انرژی، تجارت، خزانه داری و امور خارجه دستور داده، از وزیر خارجه خواسته تحریمهای کنگره را متوقف کند و به بقیه گفته آمادگی های لازم داشته باشند تا تحریمها را متوقف کنند.
او درباره لغو تحریمهای کنگره آمریکا نیز گفت: طبق قانون آمریکا باید تحریمهای وضع شده کنگره را خود این نهاد لغو کند. اما رئیس جمهور تعهد کرده اجرای آنها را متوقف کند. این بحث قبلا شده و مقام معظم رهبری در سخنرانی علنی خود فرمودند با این ترتیب موافقند که تحریمهای رئیس جمهور آمریکا لغو و تحریمهای کنگره متوقف شود.
عراقچی در ادامه افزود: رئیس جمهور آمریکا دستورات لازم را صادر کرده. همان روز وزیر خارجه بیانیه ای صادر کرد و تحریمهای کنگره را متوقف کرد. از نظر ما تضمین های لازم از سوی آمریکا و اروپا برای لغو تحریمها ظاهرا محقق شده. ولی هنوز حقوقدانانمان در حال بررسی سندهای صادره، به همراه نامه اوباما و بیانیه آقای کری هستند که مطمئن شویم در آن تحریمها را لغو کرده. داریم بررسی می کنیم تا چیزی از قلم نیفتاده باشد.
او در بخش دیگری از سخنانش درباره لغو و توقف تحریمها گفت: در ضمیمه شماره 2 برجام، تمام قوانین آمریکا که باید تحریمها متوقف شود یک به یک آمده ولی در هر قسمت، مثلا انرژی، بانک و بیمه اشاره شده که این قوانین برداشته می شود و خدمات مربوط به آنها از شمول تحریم خارج می شود یعنی نقل و انتقال پولی، بیمه و... برداشته می شود و به سرویسهای مربوط به آنان که می رسد صریحا اشاره نشده. یعنی وقتی می گوید تحریم نفتی برداشته می شود شامل خدمات آن نیز می شود. آنچه برخی دوستان اخیرا اشاره می کردند مربوط به این خدمات مربوطه بود. در برجام بررسی کردیم و نگرانی از انتقال پول مربوط به فروش نفت وجود ندارد. در نامه آقای اوباما مشکلی نیست. در نامه کری تردید هست که همه موارد برداشته شده یا نه و حقوقدانان دارند بررسی دقیق می کنند و ظاهر امر نشان می دهد مشکلی نیست. اگر مشکلی باشد به آمریکاییها منتقل می کنیم تا اصلاح کنند. در کلیت ماجرا که در شرط اول مقام معظم رهبری است، به نظر ما ظاهرا تضمین کتبی محقق شده. قطعا این را یکی دو روز دیگر حقوقدانان ما نیز اعلام می کنند. دوستان ما در سازمان انرژی اتمی می گویند مقدمات اقدامات ما در فردو و نطنز شروع شده.
وی در خصوص مقدمات اجرای برجام گفت: بحث فنی این کار شروع شده. مسایلی مانند آماده سازی انبارها و از این قبیل انجام شده. برخی از لوله ها و اتصالات اولیه را باید قطع کنند. جزئیات فنی را من تسلط ندارم. از نظر ما ظاهر امر درباره شرط اول مقام معظم رهبری درباره تضمین های کتبی محقق شده و می توانیم اقدامات خود را آغاز کنیم ولی منتظر نظر آخر حقوقدانان خود هستیم. ما می توانیم اجرای تعهداتمان را در نطنز و فردو شروع کنیم. درباره اراک و ذخایر اورانیوم غنی شده کاری نمی کنیم تا طبق نظر مقام معظم رهبری پس از آنکه موضوع PMD در شورای حکام بسته شد شروع به کار می کنیم. این کار نیز طبق نقشه راه پیش رفته که باید تا 15 اکتبر همکاریهای ما با آژانس تکمیل می شد که شد و در این تاریخ نیز آژانس اعلام کرد این مرحله نیز تکمیل شد. ما سالها کلنجار می رفتیم تا آژانس اعلام کند من از ایران سئوالی ندارم. آژانس تاکنون حاضر نبود سئوالات را ختم کند. الان این اراده سیاسی از طریق 5+1 به وجود آمده. یعنی آژانس ختم همکاری با ایران را اعلام کرد و گفت من دیگر سئوالی ندارم و هر سئوالی می خواستم پرسیدم.
عراقچی درباره زمان بندی اجرای برجام گفت: احتمالا آژانس تا آخر ماه نوامبر گزارش را به شورای حکام می دهد و تا نیمه دسامبر جلسه تشکیل می شود و 1+5 موظفند قطنامه ای برای بستن پرونده PMD به آژانس بدهد و با تصویب شورای حکام، ما کارهایمان را درباره اراک و ذخایر شروع می کنیم. طبق فرمایش مقام معظم رهبری اراک و ذخایر را باید منتظر بسته شدن پرونده PMD باشیم و بعد شروع به اقدامات خود می کنیم که قلب راکتور اراک خارج شود. این دو، 2 هفته طول می کشد. اگر تا 15 دسامبر شورای حکام پرونده PMD را ببندد تا دو ماه دیگر، به روز اجرایی شدن برجام می رسیم که عملا تحریمها برداشته می شود. الان تحریمها قانونا برداشته شده ولی روز اجرایی شدن حدود 2 ماه دیگر است.
او در خصوص تحقق فرمایشات رهبر انقلاب درباره اخذ تضمین از طرفهای ایران درباره اجرای برجام گفت: فکر می کنیم تا اینجا محقق شده. هم رئیس جمهور آمریکا نامه نوشته و شورای وزیران اتحادیه اروپا مصوبه داشته و هر دو در روزنامه های رسمی شان ثبت شده. بنابراین اسناد رسمی هستند. مفادی که در برجام آمده و آنها موظف بودند عمل کنند در آنجا درج شده و رسما اعلام شده تحریمهایی که موظف به لغو یا توقف بودند، این کار شده.
وی در خصوص برجا ماندن ساختار تحریمها در دستورات رئیس جمهور آمریکا و مصوبه هیات وزیران اروپا توضیح داد: چه در نامه آقای اوباما و مصوبه اتحادیه اروپا چنین عبارتی نیست که ساختار تحریمها سر جایش است. اگر چنین حرفی بزنند طبق فرموده رهبری از نظر ما نقض برجام است.
دکتر عراقچی با اشاره به اینکه لغو مورد اشاره رهبر انقلاب بر اساس تعهدات طرف های ما در برجام است، گفت: در جای دیگر رهبر انقلاب به صراحت فرموده اند از آنجایی که تحریمهای کنگره لغو نمی شود ولی رئیس جمهور آمریکا تعهد بدهد که اجرا نمی شود این کافی و پذیرفته است. این فرمولی است که ایشان تایید فرمودند و در سخنان ایشان در مجلس خبرگان نیز صراحتا فرمودند تحریمها باید لغو شود ولی تحریمهای کنگره نمی تواند لغو شود و عیبی ندارد که متوقف شود. آنچه مسلم است و توافق شده، درباره 3 نوع تحریمها، یعنی تحریمهای اتحادیه اروپا و رئیس جمهور آمریکا لغو صورت می گیرد و تحریمهای کنگره متوقف است. این موارد ذکر شده و درباره باقی ماندن ساختارهای تحریمها چیزی نیامده. تا اینجا ظاهر امر این را نشان می دهد.
معاون وزیر خارجه با اشاره به اینکه سخنان آمریکاییها درباره باقی ماندن ساختار تحریم پیش از فرمایش مقام معظم رهبری است گفت: پس از آن دیگر شاهد تکرار این سخنان نبودیم و اگر بگویند، نقض برجام است. آن موقعی نیز که می گفتند ترفند تبلیغاتی بود. تا روز اجرایی شدن ساختارها سر جایش است ولی از روز اجرایی شدن تحریمها فرو می ریزد. از آن روزی که نامه صادر شده تا الان شاهد چنین چیزی نبودیم.
او با اشاره به نامه 9 ماده ای رهبر انقلاب توضیح داد: این موارد اصولی است که ایشان فرمودند و روی مصادیق نرفتند و این را وزارت خارجه و دولت تشخیص می دهد آیا این شرط و اصل در نامه آقای اوباما محقق شده یا نشده. این را در حال بررسی هستیم که تضمین داده شده یا نه. لذا ما اعلام کردیم که از نظر ما هم اتحادیه اروپا و هم آمریکا به تعهد خود عمل کردند. ظاهر امر این را نشان می دهد. آنها کاری که طبق برجام باید می کردند کردند. حقوقدانان ما ظرف 2-3 روز آینده جزئیات را مطمئن می شوند که همه موارد درج شده باشد و چیزی از قلم نیفتاده باشد. این شرط محقق شده است. فکر می کنم ظرف 2-3 روز آینده نظر قطعی را اعلام می کنیم و سازمان انرژی اتمی نیز مقدمات را شروع کرده اند تا وقتی که شروع به جمع آوری سانتریفیوژها در نطنز و فردو کرده اند، ولی به اراک و ذخایر دست نمی زنند تا تکلیف PMD حل شود.
وی درباره طرح سازمان انرژی اتمی در خصوص نحوه رسیدن به 190 هزار سو گفت: برای این دو ماه وقت داریم. از نظر برجام تا قبل از روز اجرایی شدن سازمان انرژی اتمی باید طرح بدهد. از نظر مجلس نیز سازمان 2 ماه وقت دارد. در نامه مقام معظم رهبری نیز این مورد ذکر شده ولی مهلت ندارد. این طراحی در حال انجام است تقریبا اطمینان دارم در فاصله 15 ساله، ما به بیشتر از 190 هزار سو می رسیم. این جزئیات پیچیده دارد ولی مطمئنم تا 2 ماه دیگر که طرح دراز مدت سازمان انرژی اتمی منتشر شود همه می بینیم چطور در 15 سال آینده به بیش از 190 هزار سو مورد نظر مقام معظم رهبری برویم و تلقی بنده این است تا 800 هزار سو هم ظرفیت داریم و دو ماه دیگر صبر کنیم این طرح بیاید بیرون همه خیالمان راحت می شود.
بخش دیگری از سخنان عراقچی درباره مذاکرات اخیر وین در خصوص سوریه بود. او در این باره گفت: ما با امریکاییها درباره سوریه مذاکره دوجانبه ای نداشته و نداریم. فقط به ما درباره موارد هسته ای و بحثهای جزئی انسان دوستانه و بحثهای کنسولی مجوز داده شده بود. در موضوع منطقه مذاکرات دوجانبه با آمریکا نداریم. این را دیروز مقام معظم رهبری صراحتا فرمودند و فرمودند مواضع ما 180 درجه با آنها تفاوت دارد و مذاکره سودی برای ما ندارد. اما در قالب 17 کشور که در این جمع آمریکایی ها هم حاضرند، اجازه داده شده بود در بحث سوریه مذاکره کنیم. البته در حاشیه مذاکرات سوریه نیز دو سه دور مذاکره دوجانبه درباره اجرای برجام داشتیم.
وی توضیح داد: مردم ما شاهد هستند که بحثهای برجام در داخل کشور با مجلس و کمیسیونها در طول 3 ماه گذشته بوده ولی پشت صحنه نیز موارد متعددی بوده که با آنها به شدت کلنجار می رفتیم. درباره اراک اسناد متعددی باید آماده شود که در حال مذاکره هستیم. سند رسمی بین آمریکا و ایران و چین امضا شد. یک سند سه جانبه دیگر باید امضا شود. قراردادهای اجرایی برای کارها باید امضا شود. درباره فروش ذخایر و خرید کیک زرد باید قرارداد بسته شود و اینها معاملات مهم تجاری است. عمل به این موضوع بعد از بسته شدن PMD صورت می گیرد. درباره PMD بحثهایی زیادی داریم. درباره تحریمها الان مشغول مذاکرات مفصل با اروپایی ها و آمریکایی ها هستیم. برداشتن قوانین تحریمی یک بحث است، تدوین راهنما برای بانکها و شرکتها یک بحث دیگر است که چگونه با ایران باید کار کنند. ما مشورتهای غیررسمی مفصل داشتیم و از 12 نوامبر مشورتهای رسمی بین آمریکا و ایران آغاز می شود. در مذاکرات دوجانبه درباره همین دستورالعملهای رفع تحریمها بحث کردیم. درباره عملکرد وزارت خزانه داری آمریکا اعتراض کردیم. از نظر ما باید این وزارت خزانه داری که می رفت کشورها را به عدم همکاری ترغیب می کرد باید برعکس عمل کند و آنها را به همکاری با ایران ترغیب کند.
او درباره مشاجره دکتر ظریف با جبیر، وزیر خارجه عربستان گفت: این جلسه از 9.5 صبح تا 5.5 بعدازظهر طول کشید. حتی برای ناهار هم تعطیل نکردند و فقط 10 دقیقه برای نماز بیرون آمدیم. در تمامی این ساعات جر و بحثهای مفصل بین همه بود و تقریبا بین ایران و چین و روسیه در یک طرف و بقیه هیات ها از سوی دیگر بود. مقدار زیادی مشاجره بین آقای ظریف و الجبیر صورت گرفت و کشمکشهای زیادی بود.
وی با اشاره به جو متشنج جلسه وین گفت: جر و بحث زیادی بود و دیالوگهای مختلفی بین ما و عربستان صورت گرفت که بسیار پرتنش و همراه با جر و بحث و بالا رفتن صداها بود. آقای دکتر ظریف سنگ تمام گذاشتند و این که خواسته های ما وارد سند نهایی شود. اگر متن اولیه بخواهد منتشر شود می بینیم چقدر با متن نهایی تصویب شده فاصله دارد و خواسته های اصولی ما که خواسته مردم سوریه است در آن رعایت شده و اینکه مقام معظم رهبری درباره سوریه فرمودند که دو خواسته اصلی یعنی تصمیم مردم سوریه درباره آینده این کشور و عدم تجزیه سوریه، هر دو به وضوح در سند نهایی آمده و این سند مبنای مذاکرات طولانی و پچیده در آینده خواهد بود. در این مسیر جر و بحث زیادی بود و یکی از وزرای خارجه یکی از کشورها با عصبانیت گفت ظاهرا ما جمع شدیم خواسته های آقای ظریف را برآورده کنیم. همه اذعان داشتند خواسته های آقای ظریف باید مطرح شود و دیگران دنبال تامین خواسته های ایران بودند. چرا؟ چون واقعیت صحنه اقتضا می کند که اگر خواسته های ایران یعنی نظام سوریه محقق نشود، هیچ تغییری اتفاق نمی افتد. آنها تمام تلاش خود را 4 سال کردند ولی نتوانستند تغییری در صحنه بدهند.