به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دولت و به نقل از دیپلماسی عمومی و اطلاع رسانی سازمان انرژی اتمی ایران، نشست خبری بهروز کمالوندی، معاون امور بین الملل، حقوقی و مجلس و سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران با خبرنگاران رسانه‌ها در ارتباط با «اعلام جزئیات گام سوم و کاهش تعهدات برجامی» صبح روز 16 شهریورماه 1398 در سالن شهید شهریاری این سازمان برگزار شد.

پیش از پرسش و پاسخ با اصحاب رسانه سخنگوی سازمان با تاکید بر دستور روز 15 شهریور رییس جمهور به سازمان انرژی اتمی ایران مبنی بر گسترش و شتاب در فعالیت های تحقیق و توسعه بر اساس نیاز های فنی کشور و بدون در نظر گرفتن تعهدات برجامی، در ارائه تصویری کلی از وضعیت سازمان و موضوعات فنی برجام، اظهار داشت: می­دانید که فعالیت­های سازمان انرژی اتمی ایران از سال 1353 در حوزه­های نیروگاه­های هسته­ای، بهره­گیری از مواد شکافت­پذیر و پرتوها آغاز شد و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی تا انتهای دهه 60 یک سری تغییرات و تغییر ساختار و اهداف صورت گرفت؛ عملاً از ابتدای دهه 1370 کسب اصول تکنولوژی­های برتر همچون لیزر و چرخه سوخت هسته­ای؛ در راس برنامه­های سازمان انرژی اتمی ایران قرار گرفت.

دهه 80 در واقع دهه رسیدن به مقیاس­های صنعتی بعد از کارهایی است که در حوزه­های آزمایشگاهی و تحقیق و توسعه انجام شد. از جمله آنها می­توانیم به ساخت تأسیسات غنی­سازی اورانیوم نظنز و راه­اندازی کارخانه بازفرآوری اورانیوم UCF اصفهان و مجتمع تولید  آب سنگین خنداب و بسیاری موارد دیگر اشاره کنیم. 

کمالوندی در ادامه سخنانش به واکنش دشمنان انقلاب اسلامی در برخورد با صنعت هسته­ای اشاره کرد و افزود: سطح ورود کشور به این حوزه باعث شد که دشمنان انقلاب اسلامی ایران که نمی­توانستند پیشرفت­های جمهوری اسلامی ایران را ببینند و اینکه ایران در شرایطی قرار گرفته که در حوزه هسته ای به قدرتی تبدیل می شود، برخی مشکلات را ایجاد کردند.

اوج کارهای این صنعت تولید و غنی­سازی اورانیوم 4 درصد و بعد هم 20 درصد است . زمانی که سوخت 20 درصد را به ما ندادند خودمان آن را تولید کردیم. عملاً در آغاز دهه 90 در کلیه حوزه­های صنعتی بخصوص چرخه سوخت، نیروگاه­های جدید و تکنولوژی­های برتر مثل کوانتوم و.... با هدف توسعه پایدار علمی و اقتصادی براساس اسناد بالادستی، سند چشم­انداز و ... توسعه نیروگاه­های اتمی کشور و برنامه غنی­سازی با هدف رسیدن به ظرفیت حدود 1 میلیون سو طی 15 سال در دستور کار قرار گرفت. این برنامه حتی پیش از برجام در دستور کار سازمان قرار داشت.

سخنگوی سازمان با اشاره به محتوای مذاکرات هسته­ای و تلاش­های سازمان در این زمینه گفت: در مذاکرات موسوم به برجام؛ سازمان بسیار تلاش کرد تا زمانبندی­هایی که برای رسیدن به سطح لازم غنی­سازی برای پاسخگویی به نیروگاه­های کشور-که قرار است تعداد آنها افزایش یابد. کما اینکه ما یک نیروگاه 1000 مگاواتی و دو نیروگاه در حال ساخت داریم- نیاز است را کسب کند.  بنابراین غنی­سازی باید به نحوی باشد که پاسخگوی نیازهای کشور باشد. تلاش بر این است که کشور تکنولوژی بومی، رقابت­پذیر و اقتصادی داشته باشد . در نتیجه تکیه بر دانش روز در سرلوحه کار قرار گرفت. بخصوص با منویات مقام معظم رهبری و نگاه بلندی که ایشان نسبت به این صنعت و حمایت­هایی که همواره از این سازمان و متخصصین و دانشمندان این صنعت داشتند.

وی در بخش دیگری از سخنانش به بدعهدی­ها و عدم تعهد کشورهای دیگر اشاره کرد و خاطرنشان ساخت :

بعد از برجام عملاً ما با بدعهدی­هایی مواجه شدیم. طرف مقابل آن تعهداتی که برعهده داشت انجام نداد. با مشکلاتی مواجه شدیم که اوج آن مربوط به خروج آمریکا از برجام در اردیبهشت ماه سال گذشته  بود که فشار های زیادی را نه تنها بر ایران بلکه به کشورهای دیگر وارد کردند تا روابطشان را با جمهوری اسلامی ایران به حداقل ممکن برسانند. 

 وی سپس رویکرد نظام جمهوری اسلامی ایران را پس از فشارهای آمریکا اینچنین ارزیابی کرد:

 نظام تصمیم گرفت در وضعیت ایجاد شده یعنی عدم تعادل بین تعهدات و حقوق کشور در برجام، توازنی ایجاد کند. یا طرف مقابل به اجرای تعهداتش برگردد و حقوق ایران را محترم بشمارد یا اگر او این کار را انجام نمی­دهد ایران با کاهش تعهدات خود موازنه­ای در داد و ستد در نتیجه برجام ایجاد کند. در حقیقت ما بر این اساس اگر نگاهی کلی به برجام داشته باشیم، نشان می­دهد در چه وضعیتی هستیم و اگر قرار است کاهش تعهدات داشته باشیم، در چه جاهایی انجام می­گیرد.

وی سپس به تشریح مندرجات برجام پرداخت و افزود: اگر متن برجام که 122 صفحه به زبان فارسی و 160 صفحه نسخه انگلیسی است و 5 ضمیمه دارد را نگاه کنید، می­بینید ضمیمه 1، تعهدات ما ضمیمه 2، تعهدات آنها، ضمیمه ،3 همکاری­های بین­المللی، ضمیمه 4، سازوکارهای مربوط به کمیسیون مشترک و ضمیمه 5، زمانبندی اقدامات دو طرف است. بنابر این اگر کاهش تعهداتی باشد باید متمرکز شویم بر ضمیمه 1. خود ضمیمه 1،  20 صفحه از 122 صفحه است. این صفحات  در 82 بند است و می­توانیم آن را به 8 موضوع اصلی خلاصه کنیم. یکی از آن 8 موضوع در ارتباط با تعهدات راکتور آب سنگین خنداب اراک، عدم اجرای راکتور قبلی و بازطراحی این راکتور است. و دیگر در ارتباط با تولیدات کارخانه آب سنگین (خود کارخانه آب سنگین موضوعیتی نداشته است) قرار بوده مازاد بر 130 تن که که دوبرابر نیاز راکتور بازطراحی شده است ، عرضه بشود..

وی ادامه داد: موضوع سوم بازفراوری سوخت مصرف شده است؛ در اینجا هنوز سوخت مصرف شده به اندازه ای که بخواهیم برنامه­های بازفراوری داشته باشیم عملاً وجود ندارد.

کمالوندی در بخش دیگری از سخنانش به غنی سازی پرداخت و گفت: موضوع دیگر ظرفیت و سطح غنی سازی است. یک مورد از آن مربوط است به سطح غنی­سازی 67/3 است که در گام دوم کنار گذاشته ایم و در گام اول همانطور که می­دانید عبور از ذخایر 300 کیلو انجام شد و همینطور اشاره کردیم که مازاد بر 130 تن آب سنگین را  تعهدی مبنی بر اینکه حتماً به بازارهای بین­المللی عرضه کنیم برای خودمان قایل نخواهیم بود.

وی ادامه داد: 

3 موضوعات باقیمانده دیگر یکی در مورد فردو و دیگری در مورد میزان ظرفیت و تعداد سانتریفیوژها است. ما عملاً تعهد در مورد سطح غنی سازی را کنار گذاشته­ایم. نظارت­ها و دسترسی­های آژانس بین المللی انرژی اتمی یا شفاف­سازی نیز مطرح است. در این موضوع آخر بنا بر این نداریم که این حوزه را دست بزنیم. تعهداتی در مورد شفاف­سازی کما فی­السابق انجام خواهد شد. و با این وجود؛ از 7 موضوع عملاً 4 و نیم موضوع را انجام داده­ایم.

وی در توضیح این مطلب افزود: می­گویم چهار و نیم به این دلیل که در مورد ظرفیت و سطح غنی­سازی ما عملاً سطح غنی­سازی را کنار گذاشته­ایم و ظرفیت به تعداد سانتریفیوژها مربوط می­شود. موضوعاتی مختصر باقی مانده­اند. این نشان می­دهد که به لحاظ فنی در مذاکرات، نحوه تعهدات به صورتی بوده که مشکلی برای صنعت هسته ای کشور ایجاد نکند.

سخنگوی سازمان ادامه داد: همانطور که جناب دکتر صالحی بارها گفته­اند و متأسفانه بنا بر ملاحظات سیاسی بعضی­ها  از این نکته غفلت می­کنند، صنعت هسته­ای ما حتی در قالب برجام به اهداف بلندمدت خود به راحتی خواهد رسید و این حائز اهمیت است.  کما اینکه ما برنامه 15 ساله را در ابتدای برجام یعنی 4 سال پیش بنا به فرمایشات مقام معظم رهبری که شرط کرده بودند، حتما باید در انتهای کار مشخص باشد که غنی­سازی کشور حداقل پاسخگوی 190000 سو ظرفیت است، با هدف 272 هزار سو قابل افزایش به 1 میلیون سو برنامه ریزی و اقدام کردیم.

وی در ارتباط با تأثیر تحقیق و توسعه در افزایش میزان غنی سازی گفت: اتفاقی که می­افتد این است که تغییرات در بحث تحقیق و توسعه رفتن به سمت 1 میلیون سو را تسهیل می کند. ما 272 هزار سو را در همین برنامه برجام می­توانیم محقق کنیم. اما اینکه چقدر به سمت 1 میلیون سو می رویم بر اساس تغییرات در برنامه می­توانیم بگوییم آن 1 میلیون سو را هم محقق می کنیم.

اما در ارتباط با تحقیق و توسعه که از بندهای  32 تا 43 است و یک بند 81 را هم شامل می­شود. در واقع روش های غنی­سازی غیر از روش­های سانتریفیوژ­های گازی وجود دارد. این سانتریفیوژ­هایی که نمونه هایش را می­بینید روش­های جداسازی برای رسیدن به ایزوتوپ­های 235 اورانیوم است. که عمده غنی سازی اقتصادی دنیا هم در این زمینه با همین روش انجام می­شود. اما روش­های دیگری هم هست که لزوما اقتصادی نیست و جمهوری اسلامی ایران پذیرفته که این کار را فعلاً در چارچوب سانتریفیوژهای گازی انجام دهد.

کمالوندی در ادامه سخنانش بهره­گیری از روش­های جدید در امر غنی­سازی را برشمرد و  در این میان به مستندسازی دانش پرداخت و  از اثرات به وجود آمده سخن به میان آورد و افزود:

در بندهای 32 تا 43 ما عملاً 8 موضوع داریم که 4 اقدام همین الان اتفاق افتاد و آژانس امروز مشاهده می کند. 4 اقدام هم با فاصله زمانی انجام خواهد شد. نکته ای وجود دارد و آن این است که در مسیر غنی­سازی ما عملاً می­توانیم بگوییم که بر خلاف آنچه که برخی مطرح می­کنند، محدودیتی وجود نداشته است. به این دلیل که برنامه­ها بر اساس یک برنامه بلندمدت با روش های جدید دیده شده بود نه بر اساس روش­های قدیمی که روش مهندسی معکوس بود. ماشین­های IR1 ماشینی نبود که ساخت ایران باشد. ماشینی است که در جای دیگری ساخته شده، ریشه آن هلندی بود به پاکستان رفته و سپس به ایران آمد.  ماشینی که خودتان می­سازید حتماً نیاز به  مستندسازی دانش دارد.  مثل پیمودن راه در یک مسیر است . رفتن به آدرسی که اگر آدرس را مشخص نمی­کنید بار دیگر  که می خواهید بروید با مشکل مواجه می شوید. مستندسازی دانش از کارهای مهم در حوزه صنعتی است که در دنیا انجام می شود. بر این اساس ما تا الان هزاران سند برای هر کدام از این سانتریفیوژها درست کردیم که کار بسیار عمیق و بزرگی است. اگر برای رسیدن به اهداف بلندمدت زمان بیشتری صرف شده، در عوض کیفیت افزایش یافته است. در گذشته شاید به این دلیل که سرعت برایشان مهم بوده و بحث مهندسی معکوس بوده بصورت آزمون و خطا انجام می شده و عملاً وارد فرایند مستندسازی که زمانبر است، نمی­شدند.  همه تحقیقاتی که انجام می­شود به هر شکل ممکن باید مستند و با هم مقایسه شود، کنار هم قرار بگیرد و تبدیل به دانش  فنی شود.

وی سپس به اقدامات انجام شده اشاره کرد و ادامه داد:

4 اقدامی که امروز (16 شهریور ماه 1398) انجام شد. یکی در ارتباط با بند 39 تولید محصول غنی­سازی و ماشین­های نسل جدید و عدم اختلاط پسماند و محصول این زنجیره­هاست که موضوع بسیار مهمی است. به عبارت دیگر قبل از این کاهش تعهدات، اگر هر یک از ماشین­های پیشرفته در عمل غنی­سازی می­کردند محصولشان را دوباره برمی­گرداندند؛ خوراک و محصول را دوباره  قاطی می­کردند و تبدیل به اورانیوم طبیعی می­شد. از این به بعد این اتفاق نمی­افتد یعنی ماشین­های سانتریفیوژ ما همانطور که دارند تحقیق و توسعه می کنند، به انباشت ذخایر ما هم کمک خواهند کرد. اگر در نظر بگیرید این ماشین­ها ظرفیتشان چندین برابر ماشین­هایی هستند که نصب شده است  به این مفهوم خواهد بود که بیش از هزار ماشین در حال نصب  به افزایش ذخایر ما کمک می­کند. این فرایند از دیروز انجام و آغاز  شده است  و امروز به آژانس اعلام شد.  الان که دارم خدمتتان عرض می­کنم تولیدات تحقیقاتی ما به ذخایر ما افزوده می­شوند.

وی ادامه داد: گازدهی ماشین IR6s یا ساب کریتیکال که قرار بوده در ابتدای سال 11 انجام شود، را شروع کرده ایم. این ماشینی غیر از ماشین IR6 است که زنجیره سی تائی آن قرار بوده در سال 11 گازدهی شود. زنجیره 20 ماشین IR4 که موضوع بند 35 ضمیمه یک است، و قرار بوده ابتدای سال 11 انجام شود، عملاً شروع بکار کرده و تولیداتش به ذخایر اضافه می شود. زنجیره 20 ماشین IR6 که قرار بوده آبان ماه شروع به کار کند به این دلیل که باید به دو زمان مساوی تقسیم می شده دیروز گازدهی آن را شروع کردیم. زنجیره 30 تایی را هم علاوه بر 10 تایی و 20 تایی و غیر از تکی­ها که دارند کار می­کنند، در برنامه بعدی داریم.

وی در توضیح بیشتری در ارتباط با 4 اقدام دیگر گفت:

این 4 موضوع 4 اقدامی است که عملا انجام شده است. 4 اقدام دیگر را اگر انجام دهیم در حوزه غنی­سازی هیچ تعهد دیگری باقی نمی­ماند. 2 مورد از آن 4 مورد در یک ماه آینده انجام خواهد شد. یکی مربوط به راه اندازی زنجیره میانی ماشین IR2m می باشد که موضوع بند 32 ضمیمه 1 است. این هم باید از سال 11 انجام می­شد یعنی 6 تا 7 سال دیگر. و دیگری مربوط به راه اندازی و گاز­دهی زنجیره 10 ماشین سانتریفیوژ سه بیلوز IR5 و گازدهی آن که این هم باید از سال 11 اتفاق می­افتاد.

برای حدود 2 ماه آینده قبل از اینکه گام سوم به پایان برسد 3 کار مهم دیگر داریم که ارزش بسیار بالایی دارد . یکی راه­اندازی زنجیره­های شاهد 164 تایی IR4 و راه­اندازی زنجیره­های شاهد 164­تایی IR2m با توجه ظرفیت 4 تا 5 سو آنها حدود 328 سانتریفیوژ با حدود 1500 سو افزایش ظرفیت خواهد بود مثل این است که 1500 ماشین IR1 به چرخه غنی سازی کشور اضافه می­شود. راه­اندازی گازدهی زنجیره 30 ماشین IR6 قرار بوده سال 5/8 انجام شود. الان زنجیره 10 تایی را داریم که به آن گاز می دهیم. زنجیره 20 تایی را از دیروز شروع کردیم. زنجیره 30 تایی را برای دو ماه آینده انجام می دهیم. یعنی عملا 60 ماشین IR6 در طول حدود  2 ماه آینده هم در حال کار و  تحقیق و توسعه و هم در حال افزایش  ذخایر اورانیوم کشور خواهند بود.

کمالوندی در ادامه سخنانش با اشاره به دعوتی که از مدیر کل  موقت آژانس بین المللی انرژی اتمی ایران داشته اند گفت:

بر اساس برنامه­ای که در گذشته بوده که مرحوم آقای آمانو سفر می­کردند، ما از آقای فروتا دعوت کردیم و ایشان فردا صبح وارد کشور می­شود و تا ظهر ملاقات­هایی با مسؤولین کشور از جمله دکتر ظریف و دکتر صالحی دارند. بعد از ظهر هم بر می گردد.

وی به دستاوردهای دیگر سازمان در ماه­های اخیر اشاره کرد و افزود: در ارتباط با فعالیت­های سازمان هم در فردو مرکز خلاء را داریم. در واقع در حوزه متالورژی کارهای بزرگی انجام گرفته است. راه اندازی مجتمع در ارتباط با ایزوتوپ­های پایدار غیر سانتریفیوژی را داشتیم. اینها قدم های بسیار مهمی بوده اند. زمان­بندی و بتن­ریزی نیروگاه دوم اتمی را خواهیم داشت . وی ادامه داد: همینطور که ملاحظه می­فرمائید صنعت هسته­ای کار خود را به سرعت ادامه می دهد. در حوزه تحقیق و توسعه محدودیتی نداشتیم. بلکه زمان­هایی که دیده بودیم بر اساس نیازهای کشور پاسخگو بود و سندهایی که تدوین شده گواه بر این است که مسیری متین و حساب شده را کشور طی کرده است. از این به بعد بنا بر این نداریم با عجله کار کنیم. چون کار غنی­سازی با عجله نمی­تواند توآم باشد. کما اینکه سازنده های بزرگ مثل یورنکو برای هر ماشین بین 8 تا10 سال تا 15 سال کار کردند تا تحقیق و توسعه یک ماشین را به سرانجام برسانند. تست های مختلف عمر و ... در زنجیره ها و شرایط مختلف نیاز دارد که به موقع باید انجام شود.

اما در مورد زمان­هایی که تعهد کرده بودیم دیگر تعهدی برای خودمان قایل نیستیم. بر اساس آنچه ریاست محترم جمهوری فرمودند بنای ما بر این است که اگر بنا باشد آنها تعهداتشان را اجرا کنند ما به تعهدات خود برمی­گردیم. اما هر چقدر جلومی رویم شرایط سخت­تر می­شود طرف­های اروپایی باید بدانند زمان زیادی دیگر باقی نمانده است. و اگر قرار است اقدامات و کاری انجام دهند باید هر چه زودتر انجام دهند. در حوزه تحقیق و توسعه هم از تعهدات چیزی باقی نمی­ماند. در حوزه­های دیگر غیر از فردو و شتاب دادن به برخی از اینها مثل افزایش غنی سازی این ظرفیت را کشور در اختیار دارد. درست است که ما 5/4 درصد غنی سازی می کنیم. این به خاطر نیاز ماست. حتی اگر 20 درصد هم بخواهیم کار کنیم باید ابتدا ذخایر 5/4 درصد خود را افزایش دهیم. جمهوری اسلامی در شرایط فعلی هم توانایی افزایش ظرفیت دارد و هم توانایی افزایش سطح غنی­سازی را نه تنها به 20 درصد بلکه بالاتر از 20 درصد و حتی فراتر از آن را دارد.

وی با اشاره به شعار کشورمان در ماه محرم و شعار سازمان انرژی اتمی ایران در امر صنعت هسته­ای گفت:  ایام ایام محرم است شعار کشور ما شعار مقاومت و استمرار بر حق است. قطعا  ایران بر اهداف،  آرمان ها و حقوق خود اصرار و پایداری دارد ذره­ای قرار نیست از این موضع کوتاه بیاید. شعار سازمان انرژی اتمی و مهندسین و متخصصین این است که محکم ایستاده­اند تا آنچه اهداف کشور است را محقق کنند و این نوید را می­دهند که ظرفیت در حوزه این صنعت بسیار بالاست. صنعتی که غرور­آفرین و افتخار آفرین است. ان شالله محکم و پابرجا باقی خواهد ماند.

کمالوندی در پاسخ به سوالی در خصوص ادامه گام ها و اینکه آیا توقف اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی و انجام غنی سازی 20 درصد در گام ها لحاظ شده است، گفت: ما لیستی از گام ها و گزینه­ های مختلف را به شورای امنیت و ریاست محترم جمهوری داده بودیم – در این لیست خیلی گزینه­ها دیده شده – ما در لیست اول حتی تا خروج از NPT را دیده بودیم ولی گفتیم حداقل، این توصیه سازمان انرژی اتمی ایران نیست. حالا اگر در جایی یا در سطوح بالای کشور می­خواهند تصمیم بگیرند، مسئله دیگری است. اما بحث های فنی ما تقریباً دارد به انتها می­رسد. آنچه که باقی مانده فردو ، تعداد سانتریفیوژها و حوزه نظارت ها است. باز هم نگاه سازمان انرژی اتمی ایران این نیست که به حوزه نظارت ها وارد شویم؛ به خصوص در حوزه پادمان و مسائل مربوط به پروتکل الحاقی. وقتی که ما کار خلافی انجام نمی­دهیم دلیلی بر این وجود ندارد که ما این شفافیت ها را نداشته باشیم و بهانه به طرف مقابل و به خصوص دشمن بدهیم که تصور کنند ایران کار خلافی را انجام می­دهد. بنابراین گامهای بعدی گامهایی است که شاید کمتر از جنس فنی باشد. اما در بعد فنی فعال کردن فردو باقی می ماند که می­تواند یک گزینه باشد و البته در حوزه­های دیگری که عمدتاً فنی نمی­توانند باشند.

وی در پاسخ به سوالی در خصوص تولید سوخت 20 درصد گفت: نیاز ما الان 20% نیست و اگر هم بخواهیم به 20% برسیم و آن را تولید کنیم، ترجیح ما این است که اول یک پله جلو برویم. یعنی ذخایر5/4 درصد به اندازه کافی داشته باشیم بعد شروع به تولید 20% کنیم.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی در ارتباط با عکس العمل آژانس نسبت به گام سوم کشورمان و اثر آن بر جلسه آتی این نهاد خاطرنشان کرد: نقش آژانس در واقع نقش منعکس کننده و گزارش دهنده است، نقش قاضی و قضاوت کننده ندارد. در توافق برجام نقش آژانس این بود که آنچه را که دارد اتفاق می­افتد را گزارش کند. ما مواردی را که از قبل گفتیم، هم در گام اول و گام دوم آژانس گزارش کرده و طبیعتاً تغییراتی که در حوزه تحقیق و توسعه انجام می­شود، گزارش خواهد شد و لذا نکته خاصی ندارد. آقای دکتر ظریف اقدامات کشور را طی نامه­ای به خانم موگرینی، به عنوان هماهنگ کننده اعضای برجام، اطلاع دادند. در این نامه دو صفحه­ای که دارای جزئیات بود، اشاره به سوابق و اینکه جمهوری اسلامی ایران در راستای احقاق حقوق خودش و کاهش تعهدات، گام سومی را برمی­دارد، شده است. این را اعلام کرده و گفته جزئیات آن هم از طریق آژانس اعلام خواهد شد. در واقع اتفاقاتی که الان در سایت های ما افتاده را آژانس می­بیند و گزارش می­کند. این اقدامات در راستای دستور ریاست محترم جمهوری و نامه وزیر امور خارجه صورت گرفته و گزارش آن هم خواهد رفت و علی القاعده در شورا هم خواهند دید. طبیعی است در شورای حکام وقتی این گزارش بررسی می­شود، باید ببینند که بعد از 16 گزارش که مؤید اجرای تعهدات و پایبندی جمهوری اسلامی ایران به تعهدات خود بوده، چرا این اتفاقات دارد می­افتد و علتش را باید بیابند. علتش هم الان دیگر مشخص است با آن صبر استراتژیک یکساله که جمهوری اسلامی ایران داشت الان فکر نمی­کنم کشوری در دنیا باشد که علت این اقدامات جمهوری اسلامی ایران را نداند. اینها اقداماتی منصفانه و در حدی است که برای احقاق حقوق کشور صد در صد لازم هست.

وی در خصوص تفاوت گام های اول و دوم و این گام و پیام آن گفت: مشخص است ما داریم به انتهای اجرای تعهدات کشورمان در حوزه فنی وارد می­شویم و پیام هم پیام واضحی است. تا زمانی که طرف های مقابل تعهدات خودشان را انجام نمی­دهند، نباید انتظار داشته باشیم که جمهوری اسلامی ایران هم تعهدات خودش را انجام بدهد. طبیعتاً ما به سمت کاهش تعهدات خودمان رفتیم.

کمالوندی در ارتباط با اینکه آیا از این پس محدودیتی در تولید سانتریفیوژ در کارخانه مونتاژ سانتریفیوژ نطنز نداریم و به بن بست رسیدن با اروپا به معنی پایان برجام است، بیان کرد: در خصوص پایان برجام، چون موضوع سیاسی است اجازه بدهید اهل سیاست در مورد آن نظر بدهند. به خصوص وزارت امور خارجه. ما در واقع در حوزه فنی مسئولیت داریم و در این حوزه به انتهای تعهداتی که مشخص بوده، می­رسیم. اگر یکی دو موضوع کوچک دیگر هم برداشته بشود، عملاً در حوزه فنی چیزی باقی نمی­ماند. ما در اندازه­ای که لازم است فعلاً برای تحقیقات، نه برای افزایش ظرفیت ماشین هایی که نیاز هست، تولید خواهیم کرد. شما حتماً سالن مونتاژ را در نطنز دیده اید. سالن بسیار مدرن و پیشرفته با تجهیزات بسیار پیشرفته و مهندسین و متخصصین سطح اول دنیا روزی 60 ماشین را می­توانند تولید کنند.

 وی افزود: ما فعلاً تولیدمان بر اساس نیاز تحقیق و توسعه است به تعداد ماشین هایی که عرض کردم و اگر نیاز باشد آنوقت اقدام می کنیم. در مورد ظرفیت و سطح غنی سازی ما تعهد سطح را کنار گذاشتیم. وقتی 67/3 را کنار گذاشتیم عملاً 20% هم می­تواند اگر نیاز باشد انجام بشود. در حوزه ظرفیت و تعداد ماشین ها 5 هزار و 60 ماشین در نطنز و هزار و  44 ماشین در فردو هست، اگر لازم شد که افزایش بدهیم، در واقع این حوزه را داریم و حوزه فردو. عملاً می­توانیم بگوییم چیزی دیگری باقی نمی­ماند. اما در حوزه فنی که بخواهیم تعهدات خودمان را کاهش می دهیم آیا به پایان برجام می­رسیم. خیر. ممکن است به پایان موضوعات فنی برسیم. با این حساب اگر فردو دوباره بخواهد احیاء شود و در آنجا غنی سازی انجام شود و عملاً ما به سمت اراک هم بخواهیم برویم و راکتور خنداب را بخواهیم به سمت گذشته برگردانیم – پیشتر گفتم بنا به دلایل مدرن بودن راکتور جدید ما به آن سمت نمی­رویم و این را موضوع همکاری خودمان با چینی­ها می­دانیم و بدنبال این هستیم که به این کار سرعت بدهیم. -ولی عملاً اگر این دو نکته را هم در نظر بگیریم و افزایش ماشین چیز دیگری در حوزه فنی باقی نخواهد ماند که بخواهیم ازحوزه فنی گامی دیگر برداریم. بنابراین خیلی طبیعی است که ما اگر به انتهای برجام نمی­رسیم حداقل داریم به انتهای گام های حوزه­های فنی می­رسیم.

کمالوندی در پاسخ به سوالی در این خصوص که سازمان انرژی اتمی هنگام پیشنهاد گام های کشور در حوزه هسته ای شدت تاثیرگذاری بر 1+4 را بیشتر مد نظر قرار می دهد یا قابلیت بازگشت پذیری آن را، گفت: توجه کنید وقتی شما تصمیم می­گیرید که تعهد 67/3 را قبول نکنید، پیامی در این هست که شما 20% و حتی بیشتر از آن را ممکن است در صورت نیاز غنی سازی کنید. اما اینکه چه را می­خواهید اعلام کنید و چه را می­خواهید اقدام بکنید. چیزی که ما داریم اعلام می­کنیم این است که این تعهد کنار گذاشته شده اما در عمل وقتی می­خواهیم اقدام کنیم یکسری مبانی فنی و منطقی را در نظر می­گیریم. قبل از اینکه توجه این و آن و حتی برگشت پذیری را در نظر بگیریم، باید یک روال منطقی را داشته باشیم. بنا نداریم که با عجله بخواهیم یکسری کار را انجام بدهیم. درست است امروز اگر به ما گفته بشود که شما 20% انجام بدهید صرف نظر از اینکه نیاز دارید یا ندارید یا حتی بیشتر از آن انجام بدهید. البته نیاز کشور برای این درصدها در سنوات آینده خواهد بود اما اینکه امروز شما این را انجام بدهید ممکن است اگر تصمیم سیاسی باشد، انجام بشود. ولی وقتی از ما ملاحظات فنی من سوال شود عرض کردم حتی اگر بخواهید 20% هم انجام بدهید باز هم باید ذخایر 5/4 درصد خودتان را افزایش بدهید.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی افزود: بنابراین ما بیشتر نگاهمان یک نگاه فنی، منطقی و ملی است. می­دانیم که بعضی مسائل جناحی هم مطرح هست و اشکالی هم ندارد، در همه جای دنیا هست، انتقاد می­کنند، ایراد می­گیرند. دوستانی که ایراد می­گیرند دوستان دلسوزی هم هستند. همین اطلاعاتی که در اینجا ما داریم اگر آنها هم داشته باشند، آنها هم همین تصمیم را می­گیرند. چون بنا بر این هست که تصمیم ها ملی و به نفع کشور باشند. برای این نیست که صرفاً بخواهیم طرف مقابل را شاکی کنیم. اگر آنها واقعاً می­خواهند که جمهوری اسلامی ایران در چارچوبی به مسائل، ملاحظات و نگرانی های آنها توجه کند، به تعهداتشان عمل کنند. شتاب بیشتر عملاً درد بیشتر هم برای آنها خواهد داشت. هر چقدر جلو برویم ذخایرمان بیشتر می­شود و هر چقدر ذخایر بیشتر می­شود ممکن است به سمت نیاز 20% برویم و بخواهیم 20% هم تولید کنیم، اما یکی ممکن است بگوید شما از همین الان 20% یا 60% تولید کنید. اینها الان نیاز فنی حداقل در این مقطع نیست و اگر نیاز باشد اینکار هم به موقع خودش با توجیه خودش مطرح و اعلام خواهد شد.

وی درباره اینکه در صورت بازگشت کشور به تعهدات در صورت اجرای تعهدات اروپا چقدر زمان برای برگشت به حالت قبلی صرف می شود، گفت: الان نمی­توانم زمانی به شما بدهم. ببینید برای اینکه بعضی از این اقداماتی که زمانبر است، برگشتش هم زمانبر خواهد بود. آن اقدامی که ما امروز انجام می­دهیم یکروزه هم می­توانیم برگردیم. به همین دلیل عرض کردم که اگر می­خواهند تصمیم بگیرند زودتر بگیرند. یعنی وقتی که ما دو ماه دیگر بنا باشد تصمیم بگیرند ما اقدامی انجام دادیم که دیگر برای برگشت آن ممکن است یک ماه وقت لازم داشته باشیم و لذا بهتر است نگذارند که ما همینطور این گام ها را برداریم. الان قطعاً برای طرف مقابل با گام سوم کار سخت­تر از گام دوم است. اگر می­خواهد آن چیزی را داشته باشد که براساس برجام توافق شده و در عین حال بسته به اقدامی که آنها انجام خواهند داد ما هم تصمیم خواهیم گرفت و اقدام لازم را انجام خواهیم داد.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی در پاسخ به سوالی در خصوص انتقادات درباره ناکافی بودن اقدامات برای بازگشت اروپا به تعهداتش و اینکه گام سوم چقدر در این بازگشت تاثیر گذار است، گفت: ببینید چیزی که کاملاً الان مشهود است اینکه جمهوری اسلامی ایران با کاهش تعهدات خودش از برجام فاصله می­گیرد. این مسئله کاملاً محسوس است. بعضی از دوستان ممکن است بگویند نه. مثلاً شما اقدامی تند انجام بدهید، مثلاً 60% تولید کنید. تصمیمات در فرآیندی اتخاذ می شود که چند جانبه فنی، سیاسی، امنیتی و ... است و نهایتاً خروجی آن این اقدامات هست. عرض کردم کسی بیرون از موضوع ممکن است یک نگاهی داشته باشد و آن نگاه هم برای خودش محترم باشد اما وقتی که اطلاعات کافی داشته باشد و اطلاعات فنی را کنار هم بگذارید مسائل سیاسی را کنار هم بگذارید اینکه به طور مثال کاری نکنید که شما بهانه به طرف مقابل بدهید روشها متفاوت خواهد شد.

وی افزود: به طور مثال اگر بنا داریم 20% تولید کنیم اشکال ندارد. اما چرا الان. با انباشت ذخایر در یک بازه زمانی می توانیم جهشی داشته باشیم به سمت 20% .حالا شما آن 20% را اول انجام بدهید با میزان کم یا 20% را دیرتر انجام بدهید با میزان بیشتر هر کدام از اینها می­تواند اثری داشته باشد. به هر حال طرف مقابل این پیام ها را می­گیرد. وقتی ذخایر افزایش پیدا می­کند، جهش به سمت مثلاً 20% حتی درصدهای بالا راحت­تر می­شود.

وی ادامه داد: اما فرآیند کار همانطور که عرض کردم فرآیندی است که طی آن ده ها جلسه فنی و سیاسی برگزار می شود – از جمله جلسه در دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی – اینطور نیست که سازمان انرژی اتمی ایران خودش به تنهایی تصمیم بگیرد. فرض کنید اگر بنده بخواهم تصمیم بگیرم یک طور تصمیم بگیرم یا یک نفر در این مجموعه حلقه تصمیم گیری طور دیگری تصمیم می گیرد. اما وقتی که همه اینها به یک اجماعی می­رسند حاصلش این می شود. به عنوان ناظری که 6 سال حداقل در حوزه­های فنی، سیاسی، مسائل پادمانی شناخت دارم و کاملاً درگیرش هستیم به نظر می­رسد تصمیمات ما از جنس تصمیمات محکم، معقول و حساب شده­ای است که توخالی نیست. بعضی وقت ها ممکن است بعضی تصمیمات طوری باشد که ظاهری بزرگ و باطنی کوچک داشته باشد. ما مصمم و حساب شده جلو می­رویم. به نظر من این محاسبات را طرف مقابل دارد. البته با گوشه چشمی به اینکه طرف مقابل فرصت برای برگشتن داشته باشد، هر چقدر جلو می­رویم کار سخت­تر می­شود. ذخایر اورانیوم ما از حدود 20 روز دیگر جهش خیلی بالایی خواهد داشت و  در واقع برداشت تولیدمان برداشت بسیار زیادی خواهد شد. امیدوار هستیم که به خودشان بیایند و اقدام لازم را انجام بدهند.

کمالوندی در این خصوص که آیا با اعلام ورود سانتریفیوژهای جدید به چرخه فعالیت ها تعداد سانتریفیوژها در تاسیسات هسته ای از سطح مشخص شده می گذرد یا خیر و در صورت ادامه این روند و ورود به گام چهارم و عدم پاسخ اروپا، آیا ایران از برجام خارج می شود، گفت: ببینید ما طبق تعهدی که داشتیم باید در نطنز 5060 ماشین داشته باشیم و هیچ ماشینی اینجا اضافه نخواهد شد. در فردو هم 1044 ماشین باید داشته باشیم. در اینجا هم هیچ ماشینی اضافه نخواهد شد اما در تحقیق و توسعه ما ماشین هایی که قرار بود سال یازدهم باشد، را جلوتر از زمان تعیین شده می آوریم. تعداد این ماشین ها توافق شده است. برداشت محصول (از فرایند تحقیق و توسعه ) با توجه به گذر از سقف ذخایر دیگر مفهومی ندارد. وقتی گفتیم 300 کیلو را نمی­پذیریم دلیلی ندارد که اینها دوباره مخلوط بشوند. زمانی که ما اینها را با هم مخلوط می­کردیم در واقع به این دلیل بود که 300 کیلو حفظ بشود. پس محصول از این پس جمع­آوری می­شود.

وی افزود: اینکه مفهوم این باشد که آیا از برجام خارج شدیم یا نه، نه ما از برجام خارج نشدیم. باز در چارچوب برجام در مواد بندهای 26 و 36 که اجازه کاهش تعهدات در آن داده شده اقدام میکنیم .طرفی که احساس می­کند طرف مقابل تعهدات خودش را انجام نداده، می تواند در این قالب اقدام کند. خیلی واضح هست ضمیمه دو را نگاه کنید و بگویید که کدام از این تعهدات را آنها انجام داده اند. تعهدات 11 گانه­ای که آنها گفته بودند شما صبر کنید بعد از خروج آمریکا آن ها را محقق می­کنیم. کدامش انجام شده است؟ بنابراین دلیلی ندارد که جمهوری اسلامی ایران تعهدات خودش را تمام و کمال انجام بدهد. قطعاً ما تعهدات را همانطور که گفتیم بازنگری می­کنیم و در این بازنگری هم مشخص شده امروز که چه اقداماتی دارد انجام می­شود. ولی بهرحال باز چارچوب برجام حفظ شده و همچنان باقی است. چون موضوعات متعدد دیگری دارد. همه آن مسائل فنی نیست.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی ادامه داد: در حوزه همکاری های بین­المللی هم اشاره­ای کنم. بر اساس ضمیمه 3 درست است با اتحادیه اروپا کارهای خوبی انجام شده ولی در همین ضمیمه 3 هم به طرف مقابل اعتراض داریم. آنطوری که باید و شاید همکاری نکردند. در 3-2 حوزه همکاری فنی داشتیم ولی کفایت نمیکند. البته ما به اندازه کافی خودمان توانایی های فنی داریم. در بعضی از جاها وقتی با اینها مواجه می­شویم به طور مثال قرار بود ما عضو ایتر باشیم. اول آمریکایی ها و بعد انگلیسی ها در عضویت ما در ایتر سنگ­اندازی کردند ولی آنها فقط ما را از ایتر محروم نکردند بلکه ایتر را هم ازمتخصصین این سازمان که در سطح بالایی هستند - به اعتبار گزارش آژانس واتحادیه اروپا - محروم کردند. این تعامل و همکاری  همکاری یکسویه نیست تعامل دوطرفه است و در آن حوزه هم اتحادیه اروپا به نظر ما باید تلاش بیشتری را انجام بدهد.

کمالوندی در پاسخ به سوالی درباره تاثیر گام سوم بر مذاکرات ایران و فرانسه و با توجه به اینکه گام سوم بازگشت پذیر است، گام چهارم هم برگشت پذیر خواهد بود، اظهار داشت: عرض کردم در ارتباط با گام های بعدی دیگر به انتهای کار داریم می­رسیم. ممکن است در حوزه­های فنی دیگری کشور بخواهد اقداماتی را انجام بدهد ولی در حوزه فنی هسته ای تقریباً به انتهای کار خواهیم رسید. اینکه تأثیراتش چه باشد این را باید وزارت امورخارجه بیان کند ولی طبیعی است با توجه به اینکه حداقل اینها در بیان اعلام می­کنند که ما می­خواهیم برجام را حفظ کنیم، برجام برای منطقه مفید هست، برجام می­تواند در عدم تکثیر تجربه خوبی باشد وحرفهای خوب دیگری که مطرح می کنند، پیام ضرورت اقدام جدی به آنها بخوبی منتقل می شود.

وی اضافه کرد: اگر این استفاده­ها را برجام دارد باید بهایش را هم بپردازند. در واقع وقتی شما تعهداتی را پذیرفتید این تعهدات را باید تمام و کمال اجرا بکنید و طبیعتاً آنچه که مسلم است، حتماً تأثیرگذاری دارد. حداقل آنها را به فکر وامی­دارد و به نظرم اگر منصف باشند، درست است که بیانیه­های سیاسی دادند که ایران خودداری کند و اقدام نکند ولی وقتی به باطن و به وجدان خودشان مراجعه کنند، البته اگر هنوز چیزی ( از وجدان ) برای آنها باقی مانده باشد متوجه می­شوند که جمهوری اسلامی ایران همه تعهدات خودش را انجام داده و آنها هستند که تعهدات خودشان را انجام نداده اند و بنابراین باید تلاش بیشتری را انجام بدهند. به همین دلیل به نظر من بی­تأثیر نخواهد بود.

کمالوندی در پاسخ به سوالی در خصوص بازتاب گام سوم و میزان جدیت غربی ها و همچنین میزان پیشرفت در پروژه پیشران گفت: بازتاب را شما باید در رسانه ای بین المللی رصد کرده و به ما بگویید. اما بازتاب بین المللی اقدامات کشور در کاهش تعهدات هسته ای از سوی دوستانی که اروپا بوده اند و مسئولین کشورهای مختلف منعکس شده است نشان می دهد که مصمم بودن جمهوری اسلامی ایران را دریافته اند. آنها می­دانند که علیرغم این بیانیه­هایی که می­دهند جمهوری اسلامی ایران قرار نیست که تردیدی در اقدام خودش داشته باشد. جدیت جمهوری اسلامی ایران را کاملاً دیدند. متانت، صبر و استقامت جمهوری اسلامی ایران را دیدند ولی جدییت را هم دارند می­بینند و عملاً اقداماتی که به سرعت انجام می­شود گواه این موضوع هست. امیدواریم که سریعتر اقدام کنند. بازتاب ها را شما به ما اعلام بکنید.

وی ادامه داد: اما در ارتباط با پیشران همینطور که قبلاً هم گفتیم، کار پیشران به خوبی پیش می­رود. زمانبر است و کارهای تحقیقاتیش دارد انجام می­شود. در فروردین و اردیبهشت سال گذشته هم شما یک سیستم سنجش فرآیندی را دیدید که رونمایی شد. این به پیشبرد امور این پروژه کمک می­کند. البته اینها در حوزه­های تحقیق و توسعه است و زمان می­برد تا ما به کارهای عملیاتی پیشران برسیم. ولی در هر حال پیشران در برنامه کار سازمان هست و ما فعلاً فاصله زیادی داریم تا بخواهیم به مسائل سوخت پیشران فکر کنیم. گزارش کاری که انجام می­شود خیلی حساب شده برای مقامات عالی کشور ارسال می­شود و امیدوار هستیم که انشاء­ا... براساس زمانبدی هایی که انجام شده کار به خوبی پیش برود. همانطور که می­دانید آژانس را سال گذشته از این موضوع مطلع کردیم. در واقع ما اطلاعات لازم را به آژانس دادیم و تعهدات خودمان را در ارتباط با اطلاعاتی که مورد نیاز هست به موازات پیشرفت پیشران به آژانس هم اعلام می کنیم.

معاون امور بین الملل، حقوقی و مجلس سازمان انرژی اتمی در پاسخ به سوالی درباره اینکه در سال 1409 طبق برجام به 272هزار سو می رسیم و با توجه به گام سوم چه زمانی به این ظرفیت و یک میلیون سو می رسیم، گفت: اگر بر اساس برجام باشد یعنی فرض بر این باشد برجام ادامه پیدا کند، ما براساس آن زمانبدی ها جلو می­رویم. آن زمانبدی ها تفاوت بین 272 هزار تا یک میلیون سو است. حتماً این تحقیقات ما یک تأثیراتی دارد به اینکه از 272 هزار وارد حوزه یک میلیون سو بشود. اما اگر قرار باشد که در این چارچوب ما جلو برویم، یعنی تعداد ماشین هایمان را در یک زمان خاصی افزایش بدهیم و کار را در یک زمان خاصی پیش ببریم، در حوزه­های مختلف ما در همان چارچوب برجام جلو خواهیم رفت. با این نگاه که کف آنچه که به آن می­رسیم 272 هزار سو است. یعنی 1409  اما بدون برجام اگر باشد چند سال جلو می­افتد و حتماً میزانش هم می­تواند افزایش پیدا کند.

کمالوندی در خصوص نقض تعهدات گفت: این اقدامات توسط سازمان انرژی اتمی انجام نمی­شود. یعنی انجامش از سوی سازمان است ولی تصمیمش توسط سازمان نیست. بلکه توسط شورای عالی امنیت ملی و رئیس جمهور که در رأس این شورا قرار دارند، اعلام می­شود. اجرای آن توسط ما انجام می شود و هیچ نقض تعهدی هم نیست. بلکه یک اصلاحی در این عدم توازنی که بین حقوق و تعهدات کشورمان ایجاد شده، صورت می گیرد. نمی­شود انتظار داشت که جمهوری اسلامی ایران فقط تعهداتش را انجام بدهد و طرف مقابل هم بخواهد از این استفاده بکند. این غیر منصفانه است و باید تغییر کند. فکر می­کنم بحث از چارچوب حقوقی و منطقی و هر نوع معیاری خارج می شود. جمهوری اسلامی ایران کار کاملاً درستی را انجام می­دهد.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی در پاسخ به اینکه آیا جمهوری اسلامی ایران با این گام ها از دو پایه برجام یعنی تحقیق و توسعه و سانتریفیوژها سلب تعهد می کند و نسل های جدیدی وارد چرخه سانتریفیوژها می شوند، گفت: اولاً مسئله فنی به تنهایی پایه­های برجام نیست. اگر بخواهیم درباره پایه­ها بگوییم3 تا 4 پایه دارد. یک پایه­اش فنی است که بخش هایی از آن را ما سلب تعهد کردیم. پایه اصلی دیگر تعهدات طرف مقابل است. این مهمترین پایه است که الان عملاً وجود ندارد. اگر در حوزه فنی یک بخش های وجود دارد بخش هایی نیست، در حوزه طرف مقابل هیچ چیزی وجود ندارد. آیا دیگر تعهدات حقوقی مسائل قطعنامه است که قطعنامه­ اجازه این را نمی­دهد که طرف مقابل خارج بشود و تعهدات خودش را انجام ندهد. بنابراین وقتی می­گوییم پایه­های برجام دست خورده باید بگوییم مهمترین آن پایه­ای است که تعهدات آنها را دارد و اگر این پایه­ها درست نشوند، عملاً می­توانیم بگوییم چیزی از برجام باقی نمی­ماند. ما هم مجبوریم با کاهش تعهدات خودمان به سمتی برویم که عملاً چیزی از این پایه فنی هم باقی نماند.

وی در ادامه گفت: در پایه فنی ما بخشها و اقداماتی داریم که هنوز هم مواردی هست که برای آنها اهمیت داشته باشد. ما در مورد ماشین ها تعهدی را که داشتیم می توانستیم ماشین جدید را تا مرحله پروتوتایپ تحقیقات انجام برسانیم. مدلینگش، محاسباتش و اینها می­تواند انجام بشود. ولی به مرحله پروتوتایپ که می­رسد باید در کمیسیون مشترک مطرح بشود. وقتی که شما 7-6 تا ماشین دارید که همه تمرکزتان را روی آنها گذاشته اید برای اینکه این ماشینها را به نتیجه برسانید، ماشین جدید فعلاً موضوع شما نیست. اگر هم باشد شاید تا چند سال دیگر اصلاً نیاز به مرحله پروتوتایپ نداشته باشد که بخواهد در کمیسیون مشترک مطرح شود و لذا نمی­خواهیم روی این موضوع ریسک کنیم به عنوان اقدامی که سلب تعهد محسوب شود. اما ماشین های جدید در برنامه کار کشور ما خواهد بود.

کمالوندی گفت: بر اساس شاخص های بین­المللی یک ماشین بطور متوسط 10 سال کار می­برد تا همه تحقیق و توسعه را روی آن انجام بدهیم. برای هر کدام از کارها و بخش هایش شما ممکن است 6 ماه، یک سال، دو سال تحت آزمایش قرار بدهید تا  بتوانید به عنوان مثال بگویید این سوزن سانتریفیوژ الان مناسب این نوع سانتریفیوژ هست. به مجردی که تغییر مختصری بدهید باید دوباره این کار تکرار بشود. یعنی سندهایش باید نوشته بشود . این یک کار علمی حساب شده است. 

وی به مستندسازی به عنوان یک تفاوت در فعالیت های هسته ای قبل و بعد از برجام اشاره کرد و گفت: ما هم اکنون دانش هسته ای را مستند می­کنیم و مهندسی معکوس انجام نمی­دهیم. چون کار مهندسی معکوس کار آزمون و خطاست. شما 10 تا ماشین را باز می­کنید و یک آزمایش روی آن انجام می­دهید. مثل این است که برای پیدا کردن آدرسی همه کوچه ها را بروید و به بن بست بخورید. تا بالاخره راه را پیدا کنید. یک وقت ممکن است بنشینید نقشه را بررسی کرده و راه را پیدا کنید. در روش اول شما دارید آزمون و خطا می­کنید، ولی در شکل دوم شما دارید حساب شده کار را انجام می­دهید. یعنی حتی اگر شما بخواهید این کار را با سرعت انجام بدهید فقط تا حد مشخصی می­توانید به آن سرعت بدهید. شما فاصله 8 تا 10 سال را می­توانید به 8 سال کاهش دهید اما نمی­توانید به 5 سال برسانید. لذا ما الان برنامه ماشین جدید را هم داریم. اگر دانشگاه ها روی ماشین های جدید کار کنند یا دانشجویانی بخواهند با ماشین سانتریفیوژ سر و کار داشته باشند از ما در مرحله تحقیق کمک بخواهند، حتماً از آنها حمایت می­کنیم.

کمالوندی درباره اینکه آیا گازدهی IR6 و IR6S و یا زنجیره 20 ماشین IR6 به لحاظ فنی به معنای عملیاتی شدن این ماشینها و زنجیره هست، گفت: در کار تحقیق و توسعه شما دارید آزمایش می­کنید. بعد از اینکه آزمایشات همه موفق بود می­روید تولید صنعتی می­کنید و تولیدات صنعتی را می­برید در جایی مثل نطنز مستقر می­کنید. یعنی دیگر این ماشین کارهای تحقیقاتیش انجام شده و خطا و مشکلی ندارد. در گذشته ماشینی که مهندسی معکوس بوده، IR1 ، را بردیم مستقر کردیم. اسقاط (کرشهای) زیادی هم داشته ولی بنا به ملاحظاتی، ملاحظات اقتصادی و اسقاط آن را در نظر نگرفته ایم. یک وقت ملاحظات شما فقط انباشت ذخایر است می­گویید هر تعداد هم ماشین از بین برود اشکالی ندارد. پس این ماشین را هم می­توانید همین  فردا بطور صنعتی تولید و مستقر کنید ولی مشکلاتی همچون هزینه­هاش را باید متحمل شوید. در واقع روند تحقیق و توسعه یک روندی است که اجازه می­دهد ماشین شما کاملاً بی­عیب باشد. ماشین IR6 ماشینی است که الان می­تونیم روی آن خیلی حساب کنیم. یعنی با اطلاعاتی که از دوستان فنی داریم فکر می­کنم این ماشین اگر همین الان هم مستقر بشود، با همین وضعی که الان تا زنجیره­های 10 تایی فقط تست شده، زنجیره 20 تایی را شروع کرده ایم و زنجیره 30 تایی هم به زودی خواهیم داشت. هر کدام از این زنجیره­ها یک آزمایش خاصی دارد.

وی افزود: فکر می­کنم حتی اگر همین را مستقر کنیم، با توجه به سوی بالایی که دارد نسبت به آن میزان خسارت و کرش آن شاید کمتر از IR1 باشد. شاید هر یک ماشین IR6 برابر 10 ماشین IR1 بشود. اگر اسقاط کمی هم داشته باشد قابل گذشت است ولی به هر حال چون دانش این ماشین مستندسازی می شود و از یک مسیر طبیعی تولیدی عبور می­کند، نیاز دارد که این فرآیند را طی کند. اما اگر ضرورت داشته باشد و  بگویند ذخایر را به سرعت بالا ببرید، ممکن است کار تحقیق و توسعه آن را کوتاه کنیم و بعد ماشین را مستقر کنیم. علیرغم اینکه ممکن است این ماشین مشکلاتی هم داشته باشد، میتوانیم ذخایر را اضافه کنیم. فعلاً موضوع ذخایر موضوع خیلی بزرگی برای ما نیست اگرچه کاملاً قابل دسترس هست اگر بخواهیم افزایش می دهیم.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی درباره اینکه آیا گام های اجرا شده در صنعت هسته ای به همکاری های ایران، چین و روسیه در این حوزه آسیبی وارد نکرده و همچنان همکاری ها پابرجاست، گفت: خیر. چون اینها درک دارند. یعنی می­فهمند که جمهوری اسلامی ایران حق دارد. هیچ اعتراضی از طرف اینها نداشتیم. انتظارمان هم این هست و همین بوده است. انتظارمان این نیست که معترض شوند. چین و روسیه نه تنها درک می­کنند بلکه در جلساتی که با بقیه دارند این را منتقل می­کنند و می گویند خروج آمریکاست که باعث شده که ایران این اقدامات را انجام بدهد و این حق طبیعی ایران است. به همین دلیل باید از این فرصت استفاده کنیم و از مواضع و سیاست های این دو کشور دوست کشور جمهوری خلق چین و جمهوری فدراتیو روسیه تشکر کنیم به خاطر مواضع به حقی که داشتند و این ارزشمند است و نشان می­دهد که جمهوری اسلامی ایران در این مسیری که می رود، تنها نیست. این آمریکاست که در انزوا ست و حتی اروپایی ها با وجود اینکه بیانیه­هایی می­دهند، در جلسات خصوصی­شان  می­گویند و غیرمستقیم اذعان می­کنند که علت این اقدامات ما را درک میکنند و دنبال راه­حل هم هستند. حداقل چیزی که به زبان می­گویند اینگونه است. حالا یا توانایی­اش را ندارند یا اینقدر که بتوانند مقابل آمریکا بایستند، اراده ندارند. برای این کار لازم است بالاخره مقابل آمریکا هم بایستند چون آمریکا هست که از این توافق بیرون آمده و همه دنیا را بسیج می­کند. باید مقابل زورگویی بایستیم. در این ایام محرم هم بالاخره ما آموزه­هایی که داریم آموزه ما مسلمان ها و شیعیان آموزه مقاومت هست. وقتی بر مسیر حق هستیم باید مقاومت کنیم. استمرار بر مواضع خودمان و وعده الهی هم کاملاً مشخص است. طبق آیه شریفه ان تنصروا ا... ینصرکم و یثبت اقدامکم اگر برحق اصرار کنیم حتماً به پیروزی می­رسیم. ما هیچ تردیدی نداریم در این که به اهداف خودمان می­رسیم هم به لحاظ فنی و هم به لحاظ اعتقادی و هم اجازه بدهید به دلیل تجربه سیاسی عرض کنم به لحاظ سیاسی هم حرفمان جا دارد و در دنیا منطق دارد. در مقابل ما حرف آمریکا ست که حرف زوری است و کسی آنرا نمی­پذیرد از جمله چین و روسیه.

وی در پاسخ به سوالی در خصوص آخرین وضعیت IR8 و آیا کار روی سانتریفیوژ دیگری را مد نظر داریم و قرارداد سوخت ایران و روسیه در خصوص تکلیف سوخت مصرف شده به نتیجه قطعی رسید یا خیر، گفت: در مورد IR8 شما می­دانید که آنها برای ورود به برجام وقتی متوجه شدند که سانتریفیوژی به اسم IR8 در حال تولد است اصرار داشتند که این نوزاد باید سقط بشود و به عبارت دیگر ارائه نشود. در آن موقع جمهوری اسلامی ایران به خصوص این سازمان اصرار داشت که این سانتریفیوژ، سانتریفیوژ مهمی است و شاید یک هفته هم تأخیر در مذاکرات ایجاد شد برای این که ما اصرار داشتیم که این ماشین، ماشینی است که باید به آژانس اعلام بشود و به آژانس هم اعلام شد. خوشبختانه این ماشین عملاً تولدش به آژانس اعلام شد و تحت نظر آژانس قرار گرفت. در مذاکرات آخرین ماشین ما شد. الان هم وضعیت خوبی دارد. ماشینی است که می­شود روی آن حساب کرد. تک ماشین آن بعد از اتمام کارهای مکانیکی گاز هم داده شده که جواب مثبت بوده است. الان زنجیره 3 تایی را باید گازدهی کنیم که به زودی این کار هم انجام خواهد شد. جزء مواردی است که در دست اقدام است و بعد از آن هم این اصلاً نیاز به گام ندارد. یعنی ما می­توانستیم این کار را انجام بدهیم و در چارچوب برنامه اینها هست. در ارتباط با سوخت مصرف شده سیاست هایی که کشور تقریباً مشخص است ،سوخت عمده­مان سوخت نیروگاه بوشهر است. اگر چه سوخت مصف شده در راکتور تهران را هم داریم.

کمالوندی در ارتباط با سوخت مصرف شده گفت: جمهوری اسلامی ایران پذیرفته که بازفرآوری نکند. ما الان فعلاً سوخت مصرف شده نداریم. الان اگر بگوییم نمی­خواهیم این کار را انجام بدهیم، سخن خیلی معناداری نیست. اما در ارتباط با سوخت مصرف شده و مسائل بازفرآوری بر اساس آنچه که در برجام آمده، قرار بوده طی 15 سال بازفرآوری نداشته باشیم. اشاره هم شده که فعلاً نیت بر بازفرآوری نیست اما نیات می­توانند عوض بشوند. اگر قرار بر این باشد که نیت جمهوری اسلامی ایران عوض بشود به موقع خودش اعلام خواهد شد. ولی فعلاً بر اساس برنامه های هسته ای کشور ما بنای بر بازفرآوری نداریم و مذاکراتمان با روسیه هم در این رابطه مثل موضوعات دیگر در جریان است.

وی در خصوص اینکه آیا آنگونه که در برجام آمده ما نیت بازفرآوری نداریم،گفت: برجام می گوید ایران 15 سال بازفرآوری نمی­کند و برای بعد از آن هم نیت (اینتنشن) ندارد. نیت هم مربوط به زمان حال است. نیت الان یک چیزی است و یک یا دو سال دیگر ممکن است چیز دیگری باشد. نیت با تعهد فرق دارد یعنی بار حقوقی خودش را دارد. ایران فعلاً در این زمان برجام نیتی نداشته و تا الان هم نیتی در این که بازفرآوری کند ندارد. ولی نیت هر آن می­تواند عوض بشود. ولی فعلاً بر اساس سیاست و کلیاتی که الان در نظر داریم فعلاً در برنامه کارمان قرار ندارد.

کمالوندی در پاسخ به سوالی در خصوص چرایی تصمیم بر اجرای گام سوم در تحقیق و توسعه و اینکه آیا تصمیم سیاسی بوده یا فنی و چرا سانتریفیوژهای نطنز را برنگرداندیم، گفت: در مورد ظرفیت غنی سازی و سطح غنی سازی؛ ما در مورد سطحش اقدام کردیم – 67/3 درصد – اما ظرفیت را فعلاً دست نزدیم. یعنی 5060 ماشین در نطنز و 1044 ماشین  در فردو که فعلاً به آنها دست نزدیم. برای  اینکه فعلاً نیازی هم نیست. ما نیاز فنی­مان را هم باید در نظر بگیریم. به خصوص اگر قرار باشد ماشین های جدیدمان را بیاوریم، بهتر است که کار تحقیق و توسعه­اش به سرانجام برسد. مثلاً شما به جای این که 1000 تا ماشین جدید IR1 را بخواهید مستقر کنید، دو تا زنجیره شاهد میزان بیشتری از آنها را  برای شما تولید خواهد کرد و ذخیره شما را افزایش خواهد داد. آنچه که باقی می­ماند همین یکی دو تا است. یکی ظرفیت و افزایش تعداد سانتریفیوژ و یکی هم فردو و دیگر چیزی در حوزه فنی باقی نمی­ماند. ما در حوزه فنی تقریباً به انتهای کار رسیدیم. به این دلیل که مسائل فنی­مان را بر اساس نیاز خودمان تنظیم کرده بودیم. ملاحضه می کنید ذخایر را هم داریم افزایش می­دهیم ولی فرض کنید ما الان ذخایرمان 5 تن است. باز هم مشکل فنی ما را حل نمی­کند چون ما باید حتماً دانشمان در زمینه سوخت نیروگاهی که الان در حال افزایش است، را بیشتر توسعه بدهیم. زمانی اوایل برجام در جایی بودیم الان بعد از 4 سال شاید 10 سال جلو آمده ایم. اگر مثلاً حتی آن 10 تن اول برجام را داشته باشیم، وقتی نتوانیم آن را به سوخت تبدیل کنیم داشتن آن خیلی مفهومی ندارد.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران که دنبال بمب نیست که بگوییم برای ما سوخت نمی­شود اما برای چیز دیگری به کار می آید. پس اگر دنبال سوخت هستیم، دو تا مشکل را باید حل کنیم؛ یک مشکل مسائل فنی تولید سوخت که الحمدالله خیلی عالی پیش می­رود بطوریکه  ما غیر از سوخت راکتور تحقیقاتی و سوخت راکتور نیروگاه های قدرت هم انشاءا...جایگاه خوبی خواهیم داشت دیگری مواد اولیه است که باید ر دسترسی به مواد اولیه به اندازه کافی داشته باشیم. به طور مثال ما الان حدوداً نهصد و خرده­ای تن ذخایر داریم. فقط برای نیروگاه بوشهر سالی 200 تن مورد نیاز است. یعنی اگر خودمان بخواهیم تولید کنیم و از روسیه سوخت نگیریم سالی 200 تن فقط برای نیروگاه بوشهر مصرف داریم. پس مفهومش این است که اگر بخواهیم خودمان آنرا تولید کنیم باید هرچه ذخیره داریم را طی 4 یا 5 سال به سوخت تبدیل کنیم و از آن طرف هم بدانیم که مواد به اندازه کافی در دسترس نیست پس اینها یکسری تصمیمات منطقی است و تصمیماتی بر مبنای احساسات نیست. ممکن است دوستانی بنا به دلایلی فکر کنند یک تصمیماتی بگیریم که اگر من هم جای آنها باشم ممکن است همینطور فکر کنم و اگر جایمان را عوض کنیم او اینجا بیاید بر اساس اطلاعات موجود فکر می­کند و در واقع یقین پیدا می­کند این مسیری که ما داریم می­رویم، مسیر صد در صد درستی است.

اجازه بدهید من در پایان از همه شما تشکر کنم آرزوی سلامتی قبولی طاعاتتان و التماس دعا از همه شما در این ایام به خصوص شبهای عاشورا داشته باشیم.

والسلام علیکم و رحمه­الله و برکاته