مرحله اول تحقق نظام تحول راهبردی جمعیت هلال احمر طراحی پیکره استراتژیک تحول در قالب اهداف اصلی(Goals) می باشد که در آن بصورت پیوسته ارزشهای غائی و مشترک ،ماموریت جمعیت،چشم انداز و راهبردها تبیین شده و متعاقبا به استراتژیهای بخشی و اهداف موضوعی ترجمه می شود. پیکره استراتژیک جمعیت مبتنی برتلفیق و انسجام چهار مکتب نوین مدیریت یعنی مدیریت استراتژیک دو وجهی،مدیریت تحول مستمر،مدیریت دانائی و مدیریت ارزش می باشد.
با توجه به تغییرات محیطی که در حال حاضر شتاب زیادی به خود گرفته است و پیچیده شدن تصمیمات سازمانی، لزوم بکارگیری برنامه‌ای جامع برای مواجهه با اینگونه مسائل وبرای شکل دادن به آینده به شکلی اثر بخش بیشتر از گذشته ملموس می‌شود. طرح مدیریت تحول راهبردی جمعیت هلال احمر که از دی ماه 1392 آغاز و بخش های مقدماتی آن تا نیمه اول اسفند 1392 تکمیل و بخش های اجرائی آن از ابتدای سال 1393 آغاز گردیده شرایطی را فراهم می سازد که جمعیت بتواند در جهت افزایش اعتبار، امکان بقا، رشد و بالندگی درازمدت خود از یک سو و کاهش مخاطرات و تهدیدات محیطی از سوی دیگر اهتمام ورزد.
مرحله اول تحقق نظام تحول راهبردی جمعیت هلال احمر طراحی پیکره استراتژیک تحول در قالب اهداف اصلی(Goals) می باشد که در آن بصورت پیوسته ارزشهای غائی و مشترک ،ماموریت جمعیت،چشم انداز و راهبردها تبیین شده و متعاقبا به استراتژیهای بخشی و اهداف موضوعی ترجمه می شود. پیکره استراتژیک جمعیت مبتنی برتلفیق و انسجام چهار مکتب نوین مدیریت یعنی مدیریت استراتژیک دو وجهی،مدیریت تحول مستمر،مدیریت دانائی و مدیریت ارزش می باشد و از مبنای نظریه پردازی بسیار قوی و جدیدی برخوردار است .
درجهت دستیابی به پیکره استراتژیک و تحقق هدف کلان جمعیت ،ارزش های مشترک مدیران، دانشگران، کارکنان و داوطلبان جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران در نشست های جمعی با عناوین مسئولیت پذیری، کرامت مخاطبین، توانمند سازی و خلاقیت و نوآوری را جهت خلق و آفرینش آینده ای بهتر برای ایجاد جمعیتی سرآمد در سطح جهانی انتخاب و بیانیه آن نهایی و مصوب گردید و متعاقب آن ماموریت جدید جمعیت هلال احمر بر تلاش پیوسته و خستگی ناپذیر در جهت تحقق تحقق و تعالی انسانی (Human Excellence) و تعالی عملیاتی(Operational Excellence)متمرکز شده و چشم انداز جمعیت با دستیابی به بالاترین درجه آمادگی و پاسخگوئی ، رضایت مخاطبان و گسترش حیطه جغرافیائی فعالیت خود از طریق انسانهای قدر و دانشگر " یکی از پنج جمعیت برتر و اثر گذار جهان " تعیین گردید .
از آنجائیکه دستیابی به نتایج کوتاه مدت جز جدائی ناپذیر نظامهای تحول راهبردی بوده و می تواند بصورت کاملا ملموس در سرمایه های انسانی ،اشتیاق و انگیزش تداوم تحول را ایجاد کند ذیلا به برخی از دستاوردهای کوتاه مدت که تا این زمان صورت پذیرفته است اشاره می گردد:
1- اخذ گواهینامه استاندارد بین المللی موسسه توف راینلند (TÜV Rheinland) آلمان
به منظور صحه گذاری بر اقدامات صورت گرفته در تبیین و تدوین ارزشها، ماموریت، چشم انداز مشترک ، راهبردهای اصلی و بخشی ، ستاد تحول راهبردی جمعیت هلال احمر موفق شد در تاریخ 28/2/1393 پس از انجام ممیزی نهائی ، گواهینامه جهانی تضمین کیفیت و تعالی نظام مدیریت تحول راهبردی را از نمایندگی موسسه بین المللی توف راینلند (TÜV Rheinland) آلمان دریافت نماید.
2- تائیدیه اداره توسعه سازمانی فدراسیون بین المللی جمعیتهای صلیب سرخ و هلال احمر
هیئتی سه نفره از فدراسیون بین المللی جمعیت های صلیب سرخ و هلال احمر به سرپرستی آقای راجر براکه، رئیس بخش توسعه سازمانی فدراسیون از تاریخ 20 لغایت 22 خرداد 93 به منظور بررسی طرح تحول از جمعیت بازدید نموده و در جلساتی که به همین منظور با حضور دبیرکل جمعیت ، برخی مدیران و مسئولین طرح تحول راهبردی هماهنگ شده بود، شرکت کردند. طی جلسات فشرده مدل طرح تحول در کلیه ابعاد مورد بررسی کارشناسانه قرار گرفت بنحویکه هیئت مذکور پس از بازگشت طی مکاتبه کتبی عنوان داشت که ضمن شناخت بهترنسبت به فعالیت جمعیت هلال احمر ایران ، روند فعلی برنامه ریزی استراتژیک بر مبنای درستی بنا شده و چشم انداز این برنامه، جمعیت را سازمانی انعطاف پذیر تر و پاسخگو معرفی می نماید، بویژه ایده تمرکز زدایی که تصمیم گیری از سطح ستاد به شعب را منتقل می نماید و موجب تغییرات اساسی در روند تحول جمعیت خواهد بود.رئیس بخش توسعه سازمانی فدراسیون عنوان نمودند که چنانچه جمعیت هلال احمر ایران بتواند صریحاً نشان دهد که طرح تحول یک اولویت مطلق سازمانی است، اداره توسعه سازمانی فدراسیون بین المللی جمعیتهای صلیب سرخ و هلال احمر خود را متعهد به حمایت از این طرح تحول دانسته و این تحول به هر شکلی که انجام پذیرد، آن را در اولویت فدراسیون در منطقه و در صورت لزوم در ژنو قرار دهد.
3 - شروع بکار شبکه ملی آینده نگاری
از آنجائیکه آینده‌نگاری به‌عنوان ابزاری موثر جهت سیاستگذاری به سازمانها کمک می‌کند تا در شرایط دنیای امروز به چالش‌های دراز مدت پاسخی مناسب ارایه و اقداماتی موثر انجام داده و با بکاربردن منابع موجود به بهترین وجه ممکن در راستای حفظ و ارتقای ارزشهای موجود در هر جامعه که به واسطه فرآیندهای تعاملی خود تلاش کنند لذا تمامی بازیگران فعال را در فرآیند خود دخیل می نماید .آینده نگاری بسیاری از چالش‌هایی که دولت‌ها، سازمانها و کسب و کارها را در دنیای کنونی با آنها مواجه هستند را به گونه‌ای اثربخش پاسخ داده و بحران شکست نظامهای مجرد و ناکارآمد را برطرف می‌سازد. اجرای فرآیندهای آینده نگاری در سطح سیستم ملی باعث می‌شود تا وفاق، هماهنگی و هم سویی اقدامات آتی، بین دانشگران سازمانی و بازیگران فعال برقرار شده و در نتیجه منابع مختلف به صورتی کارآمد به حوزه‌های اولویت دار تخصیص داده شوند.
جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران با عنایت به این موضوع فعالیتهای آینده نگاری را در برنامه های تحول خود مورد توجه قرار داده است و اقدام به راه اندازی اولین شبکه ملی آینده نگاری در جمعیت هلال احمر نموده است. در این خصوص برنامه‌ریزی‌ها و ساختارهای اولیه تشکیل شده و این شبکه در حال فعالیت و توسعه ماموریت‌های محوله و ایجاد مرکز دیده بانی است.
4- نظام جامع ارزیابی عملکرد
در بررسی های دقیق و موشکافانه بعمل آمده از ویژگیها و ابعاد ارزیابی عملکرد رایج در جمعیت هلال احمرمشخص گردید که روش بکارگرفته شده از کارایی لازم جهت به تصویر کشیدن عملکرد واقعی کارکنان بویژه در ارتباط با عملکرد واقعی آنان و عملکرد سازمانی برخوردار نیست. مدیران، برنامه های فعلی برنامه های ارزیابی عملکرد را بدلیل ناکارآمدی، تکراری بودن و عدم روائی و اعتبار آن بویژه در ارتباط آن با فرایند انجام کارباور نداشته و از طرف دیگر کارکنان نیز از ماهیت سطحی این ارزیابی ها ناراضی اند، بر همین اساس ارزیابی عملکرد به "یک سنت تکراری سالانه نادرست" تبدیل شده است که به جای اینکه در جستجوی ایجاد ارتباط ببین استراتژیهای جمعیت با استراتژیهای سرمایه های انسان بوده و عملکرد بر مبنای تولید ارائه خدمات را سامان دهد با گسستگی بین منظرهای اصلی و نحوه ارزیابی عملکرد فردی و سازمانی تبعیض و نابرابری را بیشتر دامن می زند.
از آنجائیکه نظام های نرم افزاری جهانی عمدتا بر چهار منظر فرآیند، مخاطب ،رشد و یادگیری و مالی استوار است، ستاد تحول در بومی سازی مدل و امکان افزایش منظرها تا شش منظر ،دو منظر فرهنگی و پژوهش را به مناظر چهارگانه فوق اضافه و در قالب مدل جدید در حال پیاده سازی نظام ارزشیابی عملکرد خود می باشد.که در اولین گام تدوین معیارها و شاخصهای مربوط به ارزیابی عملکرد فردی را به اتمام رسانده و ظرف یکماه آتی بصورت آزمایشی در دو حوزه عملیاتی خواهد گردید.
5- نظام جامع آموزش
شتاب فزاینده تغییرات و پیشرفت های علمی، پژوهشی و فناوری در زمینه های گوناگون و لزوم تطبیق به موقع با آنها، پیش نیاز برنامه ریزی، هویت بخشی ، توانمند سازی و قادر سازی نیروی انسانی و برنامه ریزی مسیر شغلی و حرفه ای فعالیت های هلال احمر براساس آنها و نیز لزوم ایجاد ارتباطات مستمر درون و برون سازمانی ضرورت نیاز به آموزش مستمر را در جمعیت هلال احمر ایجاد نموده است .
از آنجائیکه فرایند آموزشی نظام مند و برنامه ریزی شده می تواند نقش مهمی را در یاری رساندن به سازمان در جهت بهبود توانمندی ها و تامین اهداف کیفی سازمان ایفا می نماید به همین منظور در طرح پیشنهادی تلاش شده است تا ضمن شناسایی الگوها ، مدلها و رویکردهای مختلف خودارزیابی آموزش و بهسازی منابع انسانی، اقدام به ارائه مدل آموزشی متناسب با شرایط حاکم بر جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی نمود تا بدین وسیله واحد های درگیر در آموزش قادر باشند، ضمن شناسایی نقاط قوت و ضعف واحدهای آموزشی، جهت گیریهای مشخصی در فرایند آموزش و بهسازی منابع انسانی و گروه های هدف در پیش گرفته و در عین حال قادر به عارضه یابی وضع موجود آموزش خود بوده و بتوانند طرح ها و اقدامات بهبود هدفمند در مسیر رسیدن به تعالی سازمانی شناسایی و اجرا نمایند.
در جهت تحقق مبانی فوق طی ابلاغیه مورخ 31/4/1393 برنامه های ذیل جهت طراحی و راه اندازی به معاونتها و سازمانها اعلام شد:
- نظام مدیریت جامع سوانح و بلایا
- نظام مدیریت جامع سلامت
- نظام مدیریت سرمایه های انسانی مبتنی بر پرورش مدیران آینده و کارشناسان چابک
- راه اندازی مرکز تعالی
- سامانه جامع نظام ارزیابی عملکرد فردی و سازمانی
- نظام بودجه ریزی عملیاتی
- نظام قیمت و زمان تمام شده
- نظام جامع تعاملات جوانان داوطلب با اقشار آسیب پذیر
- نظام جامع تعاملات بین المللی جمعیت
- طراحی ساختار نظام یکپارچه و زنده فناوری اطلاعات مبتنی بر ارتباطات چند سویه
- جمعیت الکترونیک (E- Red Crescent)
- نظام جامع فرآیندهای سازمانی
- نظام مستند سازی بر اساس استاندارد ISO 10013
- شبکه یادگیری (Network Learning)
- نظام جامع آموزش مبتنی بر استاندارد بین المللیISO 10015
- بازبینی قوانین،مقررات،آیین نامه ها، دستورالعملها
- کنترل و نظارت کیفی تحقق فرآیندها و برنامه ها
جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران بر این اعتقاد است که امروزه ادبیات برنامه‌ریزی از مفاهیم پیش‌بینی و آینده نگری عبور کرده و به حوزه آینده نگاری که وظیفه‌اش نگاشت آینده و خلق آن است رسیده است. مشکلات کنونی جامعه بشری عمدتا ناشی از دو عامل اساسی است اول عدم شناخت هوشمندانه آینده درمقاطع زمانی گذشته و دوم تحولات سریع و نوظهور در عرصه مدیریت و فناوری همراه با روند شتابان جهانی شدن که ایجاد یکپارچگی بین آنها را بعنوان مساله مدیریت امروز نمایان نموده است . شناخت محدوده تحولات آینده با رویکرد آینده‌نگارانه ضروری بوده و جزو اولویت‌های اصلی جمعیت هلال احمر محسوب می گردد.
*محمد فرهادی
رئیس جمعیت هلال احمر