توسعه آموزش‌های همگانی، توسعه و به‌روزرسانی ناوگان و تجهیزات امدادی، توسعه و تجهیز پایگاه‌های امدادونجات، گسترش مشارکت جوانان در تصمیم‌گیری‌ها و فعالیت‌های بشردوستانه و آماده‌سازی آن‌ها برای مقابله با حوادث، افزایش سطح ایمنی و کاهش خطرپذیری مدارس کشور، تقویت ظرفیت‌ها و ترویج فرهنگ خودامدادی، ساماندهی تیم‌های اولیه مدیریت بحران، ترویج اخلاق، فرهنگ و ارزش‌های بشردوستانه، اشاعه مفاهیم و توانمند سازی افراد برای کاهش خطرات، خسارات و تلفات حوادث و سوانح، توسعه نظام تعاون و نهادینه‌سازی فرهنگ مشارکت داوطلبانه، تقویت همبستگی اجتماعی و انسجام عمومی، افزایش اعتماد عمومی در جامعه، ترویج کرامت انسانی و صلح پایدار و... اهداف و برنامه‌هایی بوده که در سال‌های گذشته و در مقاطع مختلف؛ با روش‌های گوناگون در جمعیت هلال احمر مورد توجه بوده و برای تحقق آن‌ها تلاش شده است. اما در سال‌های اخیر و با مبنا قرار دادن مطالعات و روندهای آینده‌پژوهی در برنامه‌ریزی و تدوین چشم‌اندازها؛ مسیرهای برنامه‌محور نوینی شناسایی، تدوین و برخی از آن‌ها اجرایی شده‌اند که امید می‌رود با دستیابی به تمامی این اهداف در آینده جمعیتی کارآمد، روزآمد، چابک، هوشمند و یادگیرنده برای مقابله با حوادث، بلایا و بحران‌های طبیعی و انسان‌ساخت در اختیار داشته باشیم. پیش از ورود به چگونگی تدوین چشم‌انداز و اهداف راهبردی هلال احمر ضروری است نگاهی به شالوده یکی از بزرگترین نهادهای مردمی جهان داشته باشیم. نهادی که با محور قرار دادن مفهوم شأن و کرامت انسان یکی از دستاوردهای تاریخ بشر محسوب می‌شود. شناخت سیر تاریخی و بنیان‌ها و اصول انسانی جمعیت‌های ملی صلیب‌سرخ و هلال احمر می‌تواند به این مهم کمک کند تا برنامه‌های آتی آن‌ها هرچه کارآمدتر و اثربخش‌تر تدوین و اجرایی شود.
جمعیت‌های ملی صلیب سرخ و هلال احمر با 150 سال سابقه فعالیت به عنوان بزرگترین نهادهای داوطلبانه جهان تلاش دارند بخشی از آثار و آلام مصائب و فجایعی که با یا بدون دخالت انسان در گستره گیتی رخ می‌دهند را بزدایند و نیازمندانی که در این موقعیت‌ها چشم‌انتظار کمک هستند را؛ دستگیری کنند. جمعیت هلال‌احمر ایران نیز با قدمتی 94 ساله، و با قریب به 2 میلیون عضو داوطلب (که رتبه نخست تعداد داوطلبان در جهان محسوب می‌شود) و با بهره‌گیری و تکیه بر تجارب داخلی و بین‌المللی، یکی از ارکان کارآمد و کارآزموده این نهضت انسانی در جهان شناخته می‌شود. با توجه به چنین سابقه و جایگاهی برنامه‌های بلندمدتی برای تحقق اهداف و ماموریت‌های ذاتی این نهاد و اثربخشی آن در حوزه‌هایی که همراه و همسو با ماموریت‌های جمعیت است در دو سال گذشته مورد توجه کارشناسان، برنامه‌ریزان و مدیران آن قرار گرفته تا هلال احمر از سازمانی مبتنی و متکی بر اقدامات اقتضائی به نهادی اثربخش در جنبه‌های مختلف زیست اجتماعی و فرهنگی شهروندان ایرانی، تغییر رویکرد و نگرش دهد.
ماموریت‌ها و اهداف جمعیت هلال‌احمر برپایه تلاش برای تسکین آلام بشری، تامین احترام انسان‌ها و حمایت از زندگی و سلامت انسان‌ها بنانهاده شده و در این میان یکی از اقدامات جمعیت‌های ملی که جایگاه جمعیت هلال احمر ایران نیز در آن شاخص است، حضور در چرخه مدیریت بحران در سطوح پیشگیری، آمادگی، مقابله و بازسازی و بازتوانی است. از این‌رو و باتوجه به بحران‌های طبیعی که در مقیاس خسارت‌زایی کمی و کیفی بالایی گریبان کشور را در سال‌های گذشته گرفته و اقلیم و جغرافیای ایران نشان از آن دارد که این روند نه‌تنها توقف‌ناپذیر بلکه افزایشی نیز خواهد بود؛ همزمان با تدوین برنامه ششم توسعه کشور، تدوین دو برنامه پنجساله برای جمعیت در دستور کار قرار گرفته که پس از تدوین، در مجمع و شورای عالی جدید جمعیت هلال احمر به تصویب خواهد رسید تا برمبنای آن داشبوردی مدیریتی برای تمام فعالیت‌های جمعیت شکل بگیرد. برنامه‌هایی که بر اساس تحولات و تغییرات نوع و روند حوادث از یک سو و به‌روز شدن و پیشرفت تکنولوژی‌های موجود از سوی دیگر با محور قرار دادن ماموریت‌های ذاتی و اساسنامه هلال احمر تدوین خواهند شد.
محوریت این برنامه‌ها با تاکید بر هویت سازمانی جمعیت هلال احمر که از مهم‌ترین نهادهای تاثیرگذار در محیط اجتماعی با وظیفه حمایت از کرامت انسانی، ترویج فرهنگ و ارزش‌های انساندوستانه و داوطلبانه و کمک به افراد آسیب‌پذیر و آسیب‌دیده در جامعه است، خواهد بود. نهادی که رسالت دارد صدای افراد نیازمند و گروه‌های آسیب‌پذیر و آسیب‌دیده جامعه باشد و نه‌تنها به بهبود وضعیت این افراد به‌طور مستقیم و از طریق اجرای برنامه‌های بشردوستانه کمک کند، بلکه وظیفه دارد با اصلاح قوانین، مقررات، طرح‌ها و برنامه‌های توسعه اقتصادی و اجتماعی به نفع آسیب‌پذیرترین و آسیب‌دیده‌ترین اقشار جامعه نقش مدافعه‌گری خود را نیز ایفا کند. از این روی جمعیت هلال‌احمر چشم‌انداز ١٠ساله خود را (١٣٩٥ تا ١٤٠٤) بر محور «جوامع ایمن، تاب‌آور و آماده در برابر حوادث و سوانح که به حفظ کرامت انسانی و گسترش صلح و دوستی و خدمات داوطلبانه در سراسر جهان اهتمام می‌ورزند.» بنا نهاده و براساس راهبرد‌های سازمانی خود تحقق این چشم‌انداز را با بهره‌مندی از منابع ارزشمندی چون ظرفیت جوانان و داوطلبان و مشارکت‌های مردمی به سرانجام خواهد رساند. راهبردی که با شعار «کرامت انسانی، کاهش آلام بشری و ترویج صلح و دوستی» تدوین و بیان خواهد شد.
اما این چشم‌انداز و راهبرد سازمانی برای اجرای موفق و کارآمد، نیازمند تدوین و تبیین اولویت‌های مشخص و درنظر گرفتن نیازهای فعلی از یک سو و نیازها و اولویت‌های جامعه در ده سال پیش‌رو است. ضرورت‌ها و پیش‌نیازهایی که تلاش شده با همفکری اعضای شورای عالی جمعیت و کارگروه‌های مختلف کارشناسی و تخصصی؛ شناسایی و تدوین شوند و برای هر حوزه، اولویتی در جهت اهداف راهبردی مشخص و تعیین شود تا راهنمای برنامه و فعالیت‌های جمعیت در ١٠سال آینده باشد و به تحقق اهداف جمعیت از طریق ایجاد هم‌افزایی و اثربخشی در برنامه‌ها کمک کند. حوزه‌هایی چون گسترش صلح، دوستی و تفاهم با استفاده از دیپلماسی بشردوستانه، کمک به ایجاد جامعه تاب‌آور، کاهش خطرپذیری و پاسخگویی موثر به حوادث و سوانح، کمک به تأمین زندگی سالم و ایمن، حفظ محیط‌زیست، و گسترش مشارکت اجتماعی در فعالیت‌های بشردوستانه با تقویت نقش جوانان و داوطلبان؛ که در چهار حیطه و با تکیه بر 9 هدف بزرگ در قالب دو برنامه پنج ساله در دست تدوین است و به یاری خداوند متعال تا پایان مردادماه نهایی و تا پایان شهریورماه به تصویب خواهد رسید.
اگرچه متناسب با این چشم‌انداز و اهداف راهبردی، ظرفیت‌ها و منابع لازم در جمعیت هلال‌احمر شناسایی شده و با اثربخشی بهینه مورد استفاده خواهد گرفت، با این حال برطرف کردن چالش‌ها، کمبودها و نقاط ضعف سازمانی که می‌تواند مانعی در راه دستیابی به این چشم‌انداز دهساله باشد همراستا با اجرای آن مورد توجه است. از جمله مهم‌ترین اقداماتی که می‌تواند موتور محرکه چنین برنامه بلندمدتی باشد مواردی چون ارتقای دانش و مهارت، تغيير رفتار فردي و سازماني با بهره‌گيري كارآمد از فناوري‌هاي روزآمد، توسعه همكاري‌ها با اركان نهضت صليب‌سرخ و هلال‌احمر، مشاركت با ديگر سازمان‌هاي بين‌المللي، تقويت پشتوانه‌هاي حقوقي و قانوني براي فعاليت‌هاي جمعيت، ايجاد و توسعه منابع قابل‌پيش‌بيني و پايدار، توزيع متوازن ظرفيت‌ها و منابع جمعيت براساس نيازها و اولويت‌ها در سطح محلي و ملي و استفاده از تمامی منابع و ظرفيت‌هاي دولتي و غيردولتي موجود در كشور ازجمله موقوفات و موهوبات، ظرفیت سازمان‌هاي اجتماعي و فرهنگي و بخش خصوصي است.
تغییراتی که بر مبنای برنامه‌های تدوین‌شده در این نهاد مردمی و بشردوستانه در راه است، تحولی کلان و نگرشی است که تلاش دارد با توسل به عنایات حضرت حق و ظرفیت، دانش و همراهی اعضای بی‌ادعا و فداکار هلال احمر؛ فرهنگ امدادی و خودامدادی کشور را با نگرش و اولویت‌های تازه‌ای در بین شهروندان نهادینه کند. فرهنگی که می‌تواند بخش بزرگی از هزینه خسارات مادی و معنوی ناشی از حوادث و آسیب‌های اجتماعی را از دوش جامعه و مسئولان کشور بردارد و این اطمینان خاطر را به وجود آورد که جامعه‌ای تاب‌آور در برابر بحران‌ها و حوادث و مقاوم در برابر آسیب‌های مختلف اجتماعی و طبیعی، آینده‌ای روشن‌تر خواهد داشت.
دکتر سیدامیر محسن ضیائی
رئیس جمعیت هلال احمر