یکی از این حوزه‌ها بخش کشاورزی است که با روی کار آمدن دولت یازدهم و در سه سال گذشته توانسته با توجه به تولید ملی و اقتصاد مقاومتی تبدیل به یکی از موفق‌ترین دستگاه‌ها شود. با این حال رفع تحریم‌ها برای در حوزه جهاد کشاورزی نیز دستاوردهای ملموسی داشته است. دستاوردهایی که بسیاری از آنها باعث شده تا هزینه‌های تولید برای کشاورزان کاهش یابد. تسهیل تجاری محصولات و نهاده‌های کشاورزی از طریق سیستم بانکی،  گشایش محسوس در بخش ماشین‌آلات کشاورزی، بهبود همکاری‌ها در بخش‌هایی چون بذر، دامپزشکی و داروهای دامی و اصلاح نژادی دام‌های کشور از جمله همین موارد است. مواردی که در نهایت باعث می‌شود در بخش‌هایی از جمله دانه‌های روغنی و یا گوشت قرمز که کشور به واردات وابسته بوده، در سال‌های آتی خودکفایی حاصل شود. مسیری که رفع تحریم‌ها به آن سرعت قابل توجهی داده است.

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دولت، در دوران چند ساله تحریم‌های ظالمانه غرب علیه کشورمان که با هدف قراردادن نظام بانکی، بانک مرکزی و ارتباط سوییفت به دنبال افزایش هزینه‌های نقل و انتقال مالی میان ایران با سایر کشورهای جهان بود، یکی از بخش‌هایی که با آسیب مواجه شد، کشاورزی بود. هر چند با تدبیر نظام جمهوری اسلامی و دولت یازدهم حداکثر تلاش صورت گرفت تا بخش غذا و مایحتاج‌های ضروری مردم با مشکلی مواجه نشود، با این همه هزینه‌های تولید افزایش یافت. در حالی که تحریم‌کنندگان مدعی بودند بخش غذا و دارو از گزند تحریم‌ها در امان است، اما در عمل غذا و سلامت مردم ایران نیز هدف این تحریم‌ها قرار گرفته بود و رفع تحریم‌ها به یاری بخش کشاورزی و دامی در مسیر کاهش واردات و خودکفایی آمده است.

تسهیل تجارت محصولات و نهاده‌های کشاورزی

در چنین شرایطی و با توافقات صورت گرفته در قالب مذاکرات هسته‌ای و متعاقبا اجرایی شدن برجام، تبادل پول در سیستم بانکی به خصوص برای رفع نیازها در خصوص محصولات کشاورزی تسهیل شد و نیز فهرست متنوعی از شرکت­ها برای تجارت محصولات کشاورزی با کشورمان مجاز شدند. کاهش هزینه‌های مبادلات یکی از آثار مثبت این تحولات بود. نتیجه این روند باعث شد تا زمینه برای صادرات محصولات کشاورزی ایران نیز باز شود.

در پساتحریم در حوزه صادرات محصولات کشاورزی نیز فضا و بستر مناسبی برای طرح مباحث صادراتی در مذاکرات دوجانبه، اعزام هیات‌های بخش خصوصی و نقل و انتقال کالا و پول  فراهم شده است.

مشکل تحریم نظام بانکی و قطعی سوییفت که باعث شده بود تا امکان گشایش اسناد بین بانکی از بین برود با رفع تحریم‌ها همه از میان رفت و بانک کشاورزی به عنوان بانک تخصصی این حوزه در یکسال گذشته از این امکان منتفع شده و با بانک‌های آلمانی و ایتالیایی همکاری‌های مختلف داشته و زمینه‌های لازم برای برقراری ارتباط بانکی و ایجاد ۱۲۰ کارگزار جهت تبادل اسناد ارزی (ال سی) فراهم شده است.

اما شاید مهم‌ترین تاثیر رفع تحریم‌ها در بخش‌های مختلف کاهش هزینه‌های نقل و انقال مالی باشد. تسهیل جذب سرمایه جهت سرمایه‌گذاری مشترک و سرمایه‌گذاری خارجی در بخش کشاورزی از یک سو و کاهش نرخ نقل و انتقال وجوه ارزی توسط صرافی‌های مجاز بانک از حدود 11 به حدود ۳.۵ درصد از جمله آثار اجرای برجام در حوزه فعالیت‌های بین‌المللی بانک کشاورزی است. همچنین برای نقل و انتقال وجوه مالی ارزی توسط بانک مرکزی در حساب کارگزاران، واریز وجوه بابت واردات و صادرات کالاها و خدمات فراهم و تسهیل شده است.

بهبود شرایط در تامین ماشین آلات کشاورزی

قطع ارتباط میان بخش‌های صنعتی و تامین ماشین‌آلات مورد نیاز بخش کشاورزی نیز یکی از آثار تحریم‌های غیرقانونی علیه کشورمان بود. اما با رفع تحریم‌ها به دلیل توافق هسته‌ای و برجام، در حوزه ماشین‌آلات کشاورزی اتفاقات مثبتی رخ داد که یکی از آنها کاهش حدود ۱۵ درصدی قیمت ماشین‌آلات کشاورزی به دلیل سهولت در مبادات پولی و بانکی و عدم پرداخت هزینه‌های اضافی جهت نقل و انتقال پولی و امکانات برقراری خطوط اعتباری فاینانس بود. همچنین کیفیت لوازم یدکی و قطعات ماشین‌آلات به دلیل تامین از عرضه‌کننده‌های اصلی و حذف واسطه‌ها و شرکت‌های فاقد کیفیت، ارتقا پیدا کرد.

در زمان تحریم برای تهیه ماشین‌آلاتی که نیاز به واردات داشتیم و مشابه آن در داخل تولید نمی‌شد، مجبور بودیم برای تهیه مایحتاج به تولیدکننده‌هایی مراجعه کنیم که کیفیت ماشین‌آلات آن تضمین شده نبود. چرا که برندهای مشهور تولید کننده این نوع ماشین‌ها حاضر به همکاری با ایران نبودند و یا امکان نقل و انتقال مالی با آنها وجود نداشت. اما در حال حاضر برندهای مطرح بین‌المللی در عرصه ماشین‌آلات کشاورزی در کشور به صورت رسمی با ثبت نمایندگی حاضر هستند. حسن حضور این شرکت‌ها آن است که خدمات پس از فروش تضمین می‌شود. به طوری که معرفی ماشین‌های جدید و ارایه خدمات آموزشی کاربردی و نحوه بکارگیری این ماشین‌آلات توسط این شرکت‌های سازنده به صورت مستقیم و بدون واسطه صورت می‌گیرد که موجب کاهش هزینه‌ها و دسترسی به فناوری‌های پیشرفته‌تر شده است.

تامین به موقع ماشین آلات و تامین به موقع قطعات یدکی در زمان مناسب و جلوگیری از تاخیر ناشی از انتقال از مبادی متعدد و واسطه‌ای و افزایش چشمگیر مذاکرات با برندهای معتبر برای اجرای پروژه‌های تولید مشترک ماشین‌آلات و دنباله‌بندهای کشاورزی در کشور از جمله نکاتی بوده است که بعد از توافق هسته‌ای در حوزه کشاورزی رخ داده است.

بهبود همکاری های فنی، عملیاتی و تجاری در بخش بذر

در بخش تامین بذر که یکی از نهاده‌های اساسی برای تامین امنیت غذایی کشور است، علاوه بر گشایش حاصله در اثر متنوع شدن شرکت‌های مجاز برای تجارت با کشور و نیز تسهیل تبادلات بانکی، تحولات بسیار مثبتی نیز در همکاری‌های فنی و عملیاتی با کشورهای پیشرو در این زمینه صورت گرفت.

در خصوص دانه‌های روغنی، در راستای تفاهم‌نامه منعقده با کشور فرانسه در پساتحریم، تاکنون کارگاه‌های آموزشی تکنولوژی کشت کلزای زمستانه با حضور مدرسین فرانسوی در 9 استان سردسیر کشور برگزار شده است، که در این کارگاه‌های آموزشی تعداد حدود 1500 نفر از محققین و کارشناسان دانه‌های روغنی آموزش عملیاتی دریافت کرده‌اند. پس از انعقاد تفاهم‌نامه مذکور در خصوص بذرهای دانه‌های، ارقام مقاوم به ریزش، مقاوم به بیماری‌ها و بذرهایی با قابلیت کشت تأخیری وارد کشور شد. نتایج حاصل از برگزاری این کارگاه‌های آموزشی بهبود وضعیت کمی و کیفی زارعت کلزا در کشور است و هدف رساندن میانگین عملکرد کلزا به میزان ۳.۵ تن در هکتار است که میانگین عملکرد کشور فرانسه است. اهمیت این تحول در آن است که کشور به دلیل ضعف در این حوزه سال‌های متمادی به عنوان وارد کننده روغن و دانه‌های روغنی بوده و حرکت وزارت جهاد کشاورزی در راستای افزایش تولید ملی در این خصوص است.

اما نکته مهمی که در حوزه بذر در پساتحریم رخ داده، ارتباط با مجامع بین‌المللی است. برقراری ارتباط با مجامع تخصصی بی‌ المللی در زمینه بذر همانند OECD و UPOV و عضویت موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال ایران در کمیته فنی بذر ایستا (Ista) زمینه های همکاری‌های موثری را ایجاد کرده است. اخذ اعتبار آزمایشگاه کیفی بذر «لز ایستا» به منظور صدور گواهی‌های بین‌المللی و پیشبرد روند عضویت در اتحادیه‌های بین‌المللی حفاظت از ارقام جدید گیاهی را می‌توان از آثار پس از برجام برشمرد که پس از تایید مجلس شورای اسلامی ظرفیت مناسبی در همکاری‌های بین‌المللی ایجاد خواهد شد.

فراهم آمدن زمینه‌های لازم برای اصلاح نژاد دامی در کشور

بخش دام و طیور کشور که به لحاظ میزان توسعه یافتگی و روند صنعتی شدن یکی از زیر بخش‌های مهم بخش کشاورزی از لحاظ ضرورت همکاری های بی‌ المللی است نیز  در یک سال گذشته از آثار مثبت برجام بهره‌مند شده است. به عنوان مثال برای گسترش همکاری‌های دو جانبه با کشورهای پیشرو در این حوزه از جمله آلمان، هلند، فرانسه، اتریش و ایتالیا گام‌های مناسبی در خصوص تامین مکمل‌های خوراک دام ، تولید مرغ اجداد، تامین مواد ژنتیکی و دام زنده اعم از نژادهای گاو گوشتی و گاوهای دومنظوره برداشته شده است. همچنین همکاری‌های ثمربخشی در بخش دام سبک و سنگین با تاکید بر طرح‌های اصلاح نژادی و انتقال تکنولوژی‌های نوین تولید مثلی در زمینه گوسفند و بز صورت گرفته است که تاثیر آن در سال‌های آتی نه تنها به اقتصاد دامداری کشور کمک خواهد کرد، بلکه باعث خواهد شد که کشور در تامین گوشت مورد نیاز خود، در مسیر خودکفایی قرار گیرد. طراحی دوپروژه SRIP  ،توسعه پرورش گوسفند پر بازده در سامانه‌های غیر مرتعی ایران و پروژه  DGPF  ایجاد مزارع الگوئی پایلوت برای توسعه پرورش بزهای شیری که جزو برنامه‌های اولویت دار وزارت جهاد کشاورزی است که با همکاری طرف فرانسوی در حال پیگیری و اجراست.  واردات گله‌های مولد بز سانن و آلپاین و  واردات تعدادی از گوسفندان مولد نژاد رومانف؛ سافولک و روژ (قرمز باختري) توسط شرکت‌های بخش خصوصی جهت بهره‌گیری در انتقال صفات مطلوب این دام‌ها به گوسفندان و بزهای بومی کشور نیز در همین مسیر بوده است.

مشکلاتی که از سر راه سرم‌سازی رازی برداشته شد

 افزایش همکاری با سازمان های دامپزشکی سایر کشورها و تسهیل در انعقاد موافقتنامه‌های بین‌المللی دو جانبه و تسهیل در تجارت محصولات مربوطه از جمله داروهای دامی و واکسن‌های مربوطه از جمله دستاوردهای پس از برجام است. به عنوان مثال موسسه تحقیقات واکسن و سرم‌سازی رازی به عنوان بزرگترین مرکز تحقیق و تولید واکسن و سرم خاورمیانه، سالیانه به واردات بیش از 10 میلیون دلاز اقلام آزمایشگاهی مبادرت می‌ورزد که علاوه برتامین نیازهای اساسی کشور نسبت به صادرات بخشی از آن اقدام می‌کند. این موسسه به واسطه تحریم‌های بین‌المللی به شدت با محدودیت‌های فراوانی در تولید واکسن مواجه بود به گونه‌ای که حتی نقل و انتقال مالی و واردات موادخام اساسی مانند مونتاناید، تخم مرغ SPF و غیره در برخی مقاطع کاملاً قطع شد. اما در چند ماه اخیر در حمل و نقل هوایی و دریایی این محصولات و ایجاد روابط بانکی با تعدادی از بانک های اروپایی جهت تامین مواد اولیه گشایش‌های قابل توجهی صورت گرفته است.

در همین خصوص، ورود چند هیات تجاری از کشورهای آلمان و فرانسه جهت واردات مواداولیه و تجهیزات مورد نیاز و همچنین صادرات محصولات تولیدی توسط تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی موافقت اولیه صورت گرفته که در صورت تداوم فرآیندی که طی چند ماه اخیر اتفاق افتاده، هزینه‌های تامین واردات حداقل 15 درصد کاهش خواهد یافت.