به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دولت به نقل از محیط زیست، مسعود باقرزاده کریمی در نشست خبری بررسی عملکرد دولت یازدهم در حوزه تالاب‌ها اظهار کرد: برنامه‌های احیایی تالاب‌ها در دولت یازدهم شروع شده است و امیدواریم در دولت بعدی نیز ادامه یابد.

معاون امور تالاب‌ها در دفتر زیستگاه‌ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط زیست در بخش دیگری از صحبت‌های خود گفت: سرزمین ما به لحاظ منابع اکوسیستمی و آب و خاکی غنی نیست بلکه محدود است. استفاده بیش از حد از این منابع طی چند دهه گذشته اثر خود را بر اکوسیستم‌های آبی کشور یعنی تالاب‌ها گذاشته است.

وی با اشاره به اینکه طی دو سه دهه گذشته تالاب‌ها دچار سیر قهقرایی بوده‌اند، گفت: این منابع در حال سپری کردن یک بحران هستند. تالاب‌های کشور به چهار دسته تالاب‌های ساحلی شمال، تالاب‌های ساحلی جنوب، تالاب‌های کوهستانی و تالاب‌های فلات مرکزی تقسیم می‌شود. طی سه دهه اخیر بیشترین خشکی و آسیب مربوط به تالاب‌های فلات مرکزی و کوهستانی است.

سه اقدام برای احیای تالاب‌ها

معاون امور تالاب‌ها در سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه برای احیای تالاب‌ها فعالیت‌های وسیعی صورت گرفته است،اظهارکرد: می‌توان این اقدامات را به سه دسته تقسیم کرد. در زمینه قانونگذاری و اصلاح قوانین احتیاج به اصلاح رویکرد داشتیم بنابراین در دولت یازدهم آئین‌نامه اجرایی حفاظت و مدیریت تالاب‌ها مصوب شد که مسیرهای اجرایی برای حفاظت از تالاب‌ها را برای دولت باز کرد.

باقرزاده کریمی با اشاره به اینکه دولت برای اولین بار قانون جامعی برای حفاظت، مدیریت و احیای تالاب‌ها به تصویب مجلس رساند، گفت: با توجه به تعامل خوب سازمان محیط زیست با مجمع تشخیص مصلحت نظام، سیاست‌های کلی نظام در حوزه محیط زیست برای اولین بار در این دوره ابلاغ شد که هفت اصل آن به طور مستقیم سرنوشت تالاب‌ها را هدف قرار داده است. به طور کلی در بخش قانونگذاری و مقررات، اقدامات راهگشایی انجام شده است.

وی با بیان اینکه اقدامات اجرایی، دسته دوم فعالیت‌های احیایی دولت یازدهم است،تصریح کرد: با توجه به اینکه احیای تالاب‌ها یک موضوع فرابخشی است و احتیاج به هماهنگی بین دستگاه‌های مختلف دارد، ستادی برای هماهنگی این موضوع بر اساس الگوهای زیست بومی ایجاد شد. این ستاد اولین بار برای دریاچه ارومیه تشکیل شد که معاون اول رئیس جمهور - ریاست این ستاد- را بر عهده داشت و استانداران حوضه آبریز دریاچه ارومیه از جمله افراد موثر حاضر در ستاد بودند همچنین این ستاد یک مجری تمام وقت و مقتدر مثل دکتر عیسی کلانتری داشت.

معاون امور تالاب‌ها با اشاره به اینکه اجرای الگوی مشارکتی و هماهنگ‌کننده برای احیای بقیه تالاب‌ها نیز شکل گرفته است،گفت: برای احیای تالاب‌های خوزستان، گیلان، فارس و ... ستادهای احیای تالاب‌ها با مسئولیت استاندار شکل گرفته است. شکل‌گیری شوراهای عالی آب درجه دو از جمله اقدامات اجرایی به منظور احیای تالاب‌ها بوده است. این شوراها با عضویت دستگاه‌های مختلف، حضور استانداران، نمایندگان بهره‌بردار و با ریاست وزارت نیرو تشکیل شده است. تا کنون ۳۰ شورای درجه دو برای احیای تالاب‌ها و برای عملیاتی کردن برنامه ریزی‌ها برگزار شده است.

باقرزاده کریمی با بیان اینکه برای هفت حوضه آبریز گاوخونی، چرخه، کارون، دز، کشف رود، سفید رود و هراز شورای عالی درجه دو تشکیل شده است،اظهارکرد: در دولت یازدهم تخصیص‌های ویژه برای حفاظت از تالاب‌ها تعیین شد. طی چند دهه گذشته تخصیص منابع آب تنها برای شرب، کشاورزی و صنعت بود اما در این دولت حق آبه محیط زیست با اولویت دوم تعریف شد. بدین ترتیب  سهم آب محیط زیست بعد از شرب در اولویت دوم تخصیص‌های آبی کشور قرار گرفت. بر اساس این تصمیم در تخصیص ۱۳۹۵ حدود ۱۱ میلیارد متر مکعب آب از منابع ذخیره شده سدها به حفاظت اکوسیستم‌ها اختصاص یافت.

معاون امور تالاب‌ها با بیان اینکه زمینه سوم فعالیت‌های دولت یازدهم در زمینه حفظ تالاب‌ها، جلب مشارکت جوامع محلی و همه ذینفعان است،‌ گفت: حوضه آبریز تالاب‌ها ذینفعان بسیاری دارد. کشاورزان، صنعتگران، جزء بهره‌برداران محسوب می‌شوند همچنین موضوع شرب نیز مطرح است بنابراین همه این گروه‌ها در تقسیم آب حوضه شریک هستند. مردم را باید برای حفظ تالاب‌ها به صحنه بیاوریم تا مسئولیت‌شان را به‌درستی اجرا کنند.

شکل‌گیری سمن‌های تخصصی در حوزه تالاب‌ها

باقرزاده کریمی با تاکید بر اینکه دولت یازدهم از طریق افزایش و ارتقای عملکرد NGOها باعث افزایش مطالبه‌گری در بین مردم شد،تصریح کرد:‌ در حال حاضر NGOهای تخصصی در حوزه تالاب‌ها شکل گرفته است حتی در حال حاضر شبکه NGO تالاب‌ها داریم. در این دوره توانستیم از طریق سمن‌ها کار اطلاع‌رسانی و به تبع آن مطالبه‌گری مردم برای حفظ محیط زیست و تالاب‌ها را بالا ببریم تا مردم ارزش و جایگاه محیط زیست خود را بشناسند.

وی با اشاره به اینکه تالاب‌ها علاوه بر اینکه پشتوانه اقتصادی مناطق محسوب می‌شود یک پشتوانه فرهنگی و تمدنی نیز هستند، گفت: در مشارکت مردم به افزایش مسئولیت‌پذیری بهره برداران نیز توجه کردیم تا این گروه‌ها در فعالیت‌های حفاظت و مدیریت تالاب‌ها مشارکت کنند.

معاون امور تالاب‌ها اظهار کرد: الگوهای اقتصادی را باید در منطقه پیاده کنیم بگونه‌ای که منافع بهره‌برداران با سرنوشت تالاب‌ها در یک خط باشد. تالاب کمجان از جمله تالاب‌هایی است که با همت مردم احیا شده است همچنین در دریاچه ارومیه در زمینه تغییر الگوهای کشاورزی با مشارکت مردم فعالیت می‌کنیم.

باقرزاده کریمی با اشاره به اینکه باید الگوهای طبیعت گردی در تالاب‌ها را جایگزین اقتصاد کشاورزی بکنیم، گفت: تالاب کانی برازان یک مثال بارز در این زمینه است که مردم محلی توانسته‌اند اقتصاد متکی بر توریسم را جایگزین اقتصاد متکی بر کشاورزی و دامداری کنند.

تالاب‌ها وسط دعواهای سیاسی له نشوند

معاون امور تالاب‌ها سازمان حفاظت محیط زیست در مورد احیای دریاچه ارومیه و انتقادات برخی رسانه‌ها مبنی بر دروغ بودن احیای این اکوسیستم اظهار کرد: من در پنج دولت فقط مسوولیت تالاب‌ها را داشته‌ام بنابراین از زاویه تخصصی و علمی به موضوع نگاه می‌کنم. متاسفم که برخی موضوعات علمی را دستاویز سیاسی قرار می‌دهند، امیدوارم تالاب‌ها در وسط این دعواهای سیاسی له نشوند.

باقرزاده کریمی با اشاره به اینکه در مورد دریاچه ارومیه با حدود ۳۵ کشور از جمله آلمان، آمریکا، استرالیا، ترکیه، اتریش و... رایزنی فنی داشتیم، گفت: با متخصصان این کشورها مذاکرات فشرده‌ای در مورد برنامه‌های احیای دریاچه ارومیه داشتیم و همگی معتقد بودند که اگر آنها نیز جای ما بودند همین راهی را که ما می‌رفتیم، طی می‌کردند.

وی با بیان اینکه باید از منابع آبی این منطقه حدود ۴۰ درصد وارد دریاچه و ۶۰ درصد برای سایر مصارف استفاده می‌شد،اظهارکرد: متاسفانه طی سه دهه گذشته ۸۰ تا ۹۰ درصد منابع آب برای مصارف کشاورزی، صنعت و شرب استفاده شده و تنها ۱۰ تا ۲۰ درصد منابع به دریاچه وارد شده است که در این میان خشکسالی‌ها نیز وضعیت وخیم دریاچه ارومیه را تشدید کرده است.

معاون امور تالاب‌ها در سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اینکه در دولت یازدهم در زمینه تغییر نحوه مصرف منابع آبی فعالیت‌هایی صورت گرفته است، گفت: اصلاح الگوی کشت، اصلاح آبیاری، جمع‌آوری چاه‌های غیرمجاز، مقابله با برداشت‌های غیرمجاز از رودخانه‌ها و توسعه معیشت‌های جایگزین طیف زیادی از فعالیت‌ها برای ساماندهی کشاورزی و مصرف منابع آب در حوضه آبریز دریاچه ارومیه بوده است.

باقرزاده کریمی با تاکید بر اینکه برای تثبیت ریزگردها و انتقال آب به دریاچه ارومیه نیز طی سال‌های گذشته اقدامات موثری انجام است،گفت: انتقال پساب‌ها نیز از جمله برنامه‌های ما برای احیای دریاچه ارومیه است. این پساب‌ها در تصفیه‌خانه عجب‌شیر و تبریز تصفیه می‌شوند و بعد از آنکه به حد استاندارد برای رهاسازی به طبیعت می‌رسند، وارد دریاچه ارومیه می‌شوند.

وی با تاکید بر اینکه تا سال ۱۳۹۶ از برنامه عقب نیستیم، تصریح کرد: به تراز هدف‌گذاری شده برای این سال در دریاچه ارومیه دست یافته‌ایم و امیدواریم همه برنامه‌ها تا سال ۱۴۰۲ به همین منوال پیش رود.

باقرزاده کریمی با بیان اینکه برای احیای هورالعظیم از دو دهه قبل مذاکرات خود را با عراق  شروع کرده‌ایم، گفت: برای احیای این تالاب با کشور عراق چالش‌های بسیاری داشتیم. با اینکه دو سوم این تالاب در خاک کشور عراق است، طی سال‌های گذشته توانستیم بخش سرزمینی خود را احیا کنیم.

شوری و آلودگی آب هورالعظیم کنترل می‌شود

وی در مورد شائبه سالم یا ناسالم بودن آب هورالعظیم اظهار کرد: آب تالاب هورالعظیم به طور مرتب به لحاظ شوری و آلودگی کنترل می‌شود بنابراین کسی نمی‌تواند ادعا کند که این تالاب با پساب‌ها آب‌گیری شده است. بیش از یک میلیارد متر مکعب آب وارد هورالعظیم شده و حدود ۸۰ درصد این تالاب آب‌گیری شده است بنابراین هورالعظیم بهترین شرایط را طی دو، سه دهه گذشته دارد.

معاون امور تالاب‌ها در سازمان حفاظت محیط زیست افزود: در سال‌های گذشته سعی کردیم برای استخراج نفت، دکل‌های اقیانوسی نصب شود اما این اتفاق نیفتاد و باعث خشکی تالاب هورالعظیم شد.  در این تالاب صنعت سنگینی بارگذاری شده است و برای مدیریت میدان‌های نفتی احتیاج به HSE قوی داریم.

باقرزاده کریمی با اشاره به کنوانسیون رامسر به عنوان قدیمی‌ترین کنوانسیون برای حفاظت از تالاب‌ها گفت: این کنوانسیون در ۱۹۷۱ منعقد شد که ایران یکی از بنیانگذاران آن بود ولی متاسفانه به لحاظ قانونی نتوانستیم خود را با مفاد این کنوانسیون تطابق دهیم و خلاءهای بسیاری در زمینه وجود داشت.

وی با تاکید بر اینکه حتی در زمینه تعریف تالاب نیز دچار اشکال هستیم، اظهار کرد: طی سه دهه گذشته به خاطر نبود قوانین و تعریف روشن از تالاب‌ها چندین تالاب را به ویژه در ارتفاعات زاگرس از دست دادیم بنابراین برای تغییر نگاه‌های سنتی و قانون‌مدار کردن حفاظت از تالاب‌ها نیاز به قانون داشتیم.

معاون امور تالاب‌ها در سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به تصویب قانون حفاظت، احیا و مدیریت تالاب‌های کشور در مجلس شورای اسلامی اظهار کرد: اگرچه این قانون ایده‌آل نیست ولی قدم رو به جلویی در حفاظت از تالاب‌ها محسوب می‌شود. در ماده ۱ این قانون تاکید شده که هرگونه تخریب تالاب‌ها ممنوع است این در حالیست که در سال‌های گذشته جاده‌کشی در انزلی باعث از بین رفتن یک تالاب شد همچنین میان‌گذر ارومیه از وسط دریاچه عبور کرد و باعث استقرار دکل‌های نفتی و خشک شدن هورالعظیم شد.

قانون حفاظت از تالاب‌ها کامل نیست

 باقرزاده کریمی در پایان با تاکید بر اینکه همه این اتفاقات بد برای تالاب‌های کشور به خاطر نبود قانون رخ داد، اظهار کرد: قانون وضع شده برای حفاظت از تالاب‌ها کامل نیست و باید تلاش کنیم از طریق اصلاحیه‌هایی آن را تکمیل کنیم.