ایران گام پنجم کاهش تعهدات برجامی خود را به دلیل تحقق نیافتن وعده‌های اروپا آغاز کرد. 15 دی ماه و پس از ناکام ماندن اروپا در اقناع ایران برای توقف روند کاهش تعهدات، دولت جمهوری اسلامی طی بیانیه‌ای گام پنجم و نهایی کاهش تعهدات ایران در برجام را اعلام کرد. بر این اساس جمهوری اسلامی ایران دیگر با هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی (شامل ظرفیت غنی‌سازی، درصد غنی‌سازی، میزان مواد غنی‌شده، و تحقیق و توسعه) مواجه نیست.

وزیر امور خارجه این اقدام را گام جبرانی ذیل پاراگراف ۳۶ برجام عنوان کرد و گفت: همه پنج گام در صورت اجرای موثر تعهدات متقابل، برگشت‌پذیر است و همکاری کامل ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ادامه خواهد یافت.

دیاکو حسینی، کارشناس مسائل بین الملل در گفتگو با پایگاه اطلاع‌رسانی دولت گفت: با گذشت زمان و بی‌سرانجام ماندن وعده های اروپا، روشن شد که اراده‌ای جدی برای عمل به تعهدات وجود ندارد و بر این اساس ایران کاهش تعهدات برجامی را در دستور کار قرار داد.

او با بیان اینکه کاهش تعهدات، هدف خروج کامل از برجام و نقض آن نبوده  گفت: این موضوع نشان می‌دهد که ایران برای اتخاذ شیوه‌های فشار متقابل نسبت به بدعهدی کشورهای اروپایی صریح عمل می‌کند.

این کارشناس مسائل بین الملل در خصوص گام پنجم کاهش تعهدات گفت:  کاهش تعهدات در گام نهایی در چارچوب برجام است و ایران با توجه به سازوکارهایی که در بند 26 و 36 برجام وجود دارد تصمیم به انجام این کار گرفته که به معنای نقض برجام یا خروج آن نیست.

او افزود: این اقدام یک معنی واضح و روشن دارد و آن این است که ایران امکان بازگشت به وضعیت سابق را همچنان بر مبنای برجام حفظ کرده و در صورتی که طرفین به تعهدات کامل عمل کنند ایران هم به طور کامل به این تعهدات عمل خواهد کرد.

این کارشناس مسائل بین الملل در بخش دیگری از اظهارات خود تصریح کرد: ایران هر نوع مذاکره درباره آینده خودش و همین طور لغو تحریم‌ها در قالب مذاکرات جدید را منتفی اعلام می‌کند و فراتر از برجامی که در سال 2015 توافق شد گفتگویی انجام نخواهد شد.

به گفته حسینی، گام پنجم کاهش تعهدات چه در بازگشت به تعهدات طرفین مقابل و چه در ادامه مسیر تمام سازوکارهایی که در برجام تدبیر شده در چارچوب خود برجام است و این نشان می‌دهد ایران همچنان به شیرازه کلی برجام متعهد است و به چیزی فراتر از آن و به غیر از آن نیز فکر نمی کند.

او با اشاره به تلاش‌های ایران و برخی طرف‌های برجام برای بازگشت این توافق به مسیر عادی گفت: گام پنجم در پی تحقق نیافتن وعده های طرف غربی برداشته شده است. طبق گفته‌های مقام‌های مسئول اگر آنها تصمیم بگیرند به تعهداتشان عمل کنند به وضعیت سابق برمی‌گردیم و همه گام ها را معکوس می‌کنیم و در غیر این صورت این طرف غربی است که در ارتباط با فعالیت‌های هسته‌ای ایران متضرر می‌شود.