با ايجاد صنعت هواپيمايي، حجم تحركات جمعيتي، امروزه نسبت به يك قرن پيش- اعم از سفر يا مهاجرت در داخل و خارج از كشورها- بسيار گسترده تر شده است. اين امرباعث شده كه ويروس كرونا از طريق جابجايي سريع و گسترده افراد ناقل با سرعت و سهولت بيشتري در سراسر جهان گسترش يابد.از ديگر عوامل اصلي سرعت گسترش ويروس، شهرنشيني و افزايش تمركز جمعيت است.
به گزارش پایگاه اطلاع رساني دولت به نقل از سازمان برنامه و بودجه كشور، به همت امور اقتصاد كلان سازمان برنامه و بودجه كشور، پژوهشي با عنوان" بررسي تاثير همه گيري كوويد۱۹ بر مولفه هاي جمعيتي در جهان و ايران" تهيه و تنظيم شده است.
در نتايج به دست آمده از اين پژوهش آمده است: در حالي كه پيشرفت هاي علمي و پزشكي به ما مزاياي جديدي در مبارزه با بيماري ها داده است، برخي از روندهاي جمعيتي در مقايسه با سال ۱۹۱۸ (آخرين همهگيري ويروس قبل از كرونا)، خطر گسترش سرايت و آسيبپذيري ما در برابر ويروسها را افزايش داده است. ظرفيت تحركات بيشتر جمعيتي، شهرنشيني و افزايش تمركز جمعيت از عوامل اصلي سرعت گسترش ويروس است. افزايش سن نيز باعث آسيب پذيري بيشتر شده است. همراه با كاهش نرخ باروري در قرن گذشته و افزايش اميد به زندگي، سهم جمعيت مسن ۶۰ سال به بالا از ۸٪ در سال ۱۹۵۰ به ۱۳,۵٪ در سال ۲۰۲۰ رسيده و جمعيت آنان نيز از ۲۰۰ ميليون نفر به بيش از يك ميليارد نفر افزايش يافته است كه خطر اين پاندمي را بيشتر مي كند..
تغييرات اقتصادي و اجتماعي ناشي از كوويد ۱۹ بر طيف وسيعي از عوامل موثر در نيت فرزندآوري و نرخ باروري، اثرگذار است. مانند تعاملات انساني، سلامتي، درآمد خانواده، جريان اين تاثير در كشورهاي مختلف و مناطق و همچنين كشورهاي توسعه يافته و در حال توسعه متفاوت است. اما آنچه كه مشخص است، مشكلات جمعيتي در كشورهاي با درآمد بالا(كاهش رشد جمعيت و افزايش سالمندي) و كشورهاي با درآمد پايين (افزايش رشد جمعيت) به روش هاي متفاوت تشديد خواهد شد.
ايران در دسته اقتصادهاي در حال گذار قرار مي گيرد كه نمي توان با قطعيت درخصوص جهت تغييرات نرخ باروري آن اظهار نظر كرد. ولي با توجه به شرايط اقتصادي سخت كشور تحت تاثير تحريم ها و سپس شيوع كرونا روند كاهشي نرخ باروري در سال ۱۳۹۸ به ۷/۱ فرزند رسيده بود و درسالهاي پيش رو كم و بيش اين روند هم چنان ادامه يابد. براي آن كه اثر كرونا را بر باروري در ايران مشاهده كنيم، بايد تا اواخر بهار ۱۴۰۰ و مشخص شدن آمار مواليد زمستان ۱۳۹۹منتظر باشيم.
در ادامه ي نتايج به دست آمده در اين پژوهش درباره ي تاثير اين ويروس بر ميزان ازدواج و طلاق، روند باروري و تعداد مرگ و مير در ايران تشريح شده است: در ۹ ماهه اول سال ۱۳۹۹ نسبت به سال ۱۳۹۸ از سرعت كاهش باروري و افزايش طلاق كاسته شده و بر تعداد ازدواج ها افزوده شده است. افزايش تعداد ازدواج ها ميتواند تحت تاثير حذف و يا كاهش هزينه هاي برگزاري مجالس عروسي و افزايش وام ازدواج و شكل گيري ازدواج هاي به تاخير افتاده در ماه هاي اوليه شروع كرونا باشد. با كم شدن از سرعت افزايش طلاق و افزايش تعداد ازدواج ها مي توان گفت روند تغييرات مولفه هاي جمعيتي (بجز مرگ و مير) همزمان با شيوع كرونا رو به بهبود ميرود، گرچه هنوز باروري (مواليد شكل گرفته پيش از شيوع كرونا) رو به كاهش و طلاق رو به افزايش است. اثر شيوع كرونا بر باروري تاكنون مشخص نشده است. از همه مهم تر تعداد مرگ و مير در كشور افزايش قابل توجهي يافته است. تعداد فوتها در نيمه اول سال۱۳۹۹ نسبت به نيمه اول سال ۱۳۹۸ نزديك به ۳۰ درصد (بيش از ۵۵ هزار مورد) افزايش نشان ميدهد كه تحت تاثير مرگ ومير ناشي از كروناست. هنوز براي پيشبيني بلند مدت تاثير اين همه گيري بر روند تغييرات جمعيت كشور زود است.