مرکز پژوهشهای توسعه و آیندهنگری وابسته به سازمان برنامه و بودجه کشور، چهارمين شماره گاهنامه پايش توسعه و آينده نگري «ويژه نامه پساكرونا زمستان ۱۳۹۹» را منتشر شد. در این ویژه نامه به تحلیل ابعاد و پیامدهای اقتصادی - اجتماعی بیماری کووید ۱۹ با تاکید بر دوره پساکرونا پرداخته شده است.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دولت به نقل از پایگاه اطلاع رسانی پایش آثار اقتصادی کرونا، این ویژه نامه مرکز پژوهشهای توسعه و آیندهنگری، شامل سه بخش است. بخش اول با عنوان رادار آینده بهمرور اخبار و اطلاعات جدید حول موضوع گاهنامه پرداخته و بخش دوم، مجموعهای از مقالات و گزارشهای مرتبط با موضوع بوده که توسط پژوهشگران تهیه میشود و بخش سوم مربوط به پژوهشها پیرامون کرونا و تأثیر آن بر حوزههای مختلف در ایران میباشد.
بخش نخست با عنوان رادار آینده این شماره شامل موضوعات زیر است:
ماسکی که ویروس کرونا را غیرفعال میکند؛
کرونا و تأثیر آن بر پسانداز مردم؛
آخرین وضعیت واکسنهای کووید-۱۹ تولید شده در جهان.
بخش دوم گاهنامه، شامل ۱۰ گزارش مستقل بوده که هر یک از دریچه نگاه خود به اثرات و تحولات این همهگیری میپردازد.
اولین گزارش به تأثیر بحران کرونا بر کشورهای در حال توسعه با درآمد کم و فقیر پرداخته است. اینکه این کشورها بدون حمایتهای بینالمللی چه چشماندازی برای آینده دارند، موضوع این مطالعه است.
دومین گزارش به بروز تغییرات در شیوه انجام کار و آثار اقتصادی و روانشناسی- اجتماعی مانند بیکاری و سلامت روانی میپردازد. پاسخ این سؤال که آیا رعایت ضوابط فاصلهگذاری اجتماعی میتواند دارای عوارضی بر سلامت جسم و روح انسان باشد را در این گزارش خواهید یافت.
سومین گزارش به آموزش در زمانه همهگیری ویروس کرونا و دوران پس از آن میپردازد. تعطیلی مدارس و سایر مراکز آموزشی بیش از ۹۴ درصد از جمعیت دانشآموزان جهان را تحت تأثیر قرار داده است. پاسخ به این سؤالات هدف این گزارش است: آیا تعطیلی، در دسترسی کودکان به غذای سالم و مقوی اثر منفی دارد؟ آیا تأثیر خانهنشینی کودکان بر اشتغال همزمان والدین و افزایش خشونت علیه زنان و دختران تأثیر دارد؟
چهارمین گزارش به تأثیر کرونا بر عناصر معماری و شهرسازی و معماری پساکرونا پرداخته است، اینکه همه شهرها به یک اندازه در برابر بیماری آسیبپذیر نیستند. پرداختن به فضاهای آموزشی و حمل و نقل عمومی و اینکه آیا بهتر نیست بهجای افزایش روزافزون شبکه مترو، اتوبوسهایی که گنجایش افراد کمتری دارند را افزایش دهیم؟ با توجه به اینکه حمل و نقل عمومی به عنوان یک راهحل زیستمحیطی مورد استقبال قرار گرفته است؛ آیا در شرایط شیوع بیماری گزینهای ایدهآل به نظر میرسد؟ آیا لازم است آسانسورها هوشمند شوند؛ پسِ هر بار پر و خالی شدن خودشان را ضدعفونی کنند؟ از مباحث طرح شده در این گزارش است.
پنجمین گزارش به اهمیت توسعه زیرساختارها در مقابله با بحران اقتصادی ناشی از پاندمی ویروس کرونا و عواملی همچون بنیه مالی کشورها قبل از کرونا در واکنش تهاجمیتر نسبت به بحرانهای اقتصادی پرداخته است.
ششمین گزارش به راهبردهای کنترل هزینههای همهگیری کرونا میپردازد. در این گزارش یک مدل اپیدمیک در نظر گرفته شده که بیانگر سیر تدریجی بیماری واگیرداری است و اینکه فرایند ایمن شدن جامعه بسیار طولانیتر از دوره شیوع طول خواهد کشید. در این گزارش پرسش اصلی این است: وزن هزینههای اقتصادی انتقال بیماری در مقابل هزینههای درمان بیماری و هزینه از دست رفتن زندگی چگونه است؟
هفتمین گزارش به عوامل اقتصادی- اجتماعیِ تعیینکننده پاندمیِ بیماری کرونا پرداخته است و پاسخ به این سؤالات را در این گزارش خواهید یافت: آیا درجه شیوع اپیدمی نسبت معکوس با اندازه جمعیت دارد؟ اقتصادهای پرجمعیتتر مقاومت بیشتری در برابر آلودگی به ویروس نشان میدهند؟ کشورهایی که مردم طولانیمدت در آنجا زندگی میکنند حساسیت بیشتری در برابر مرگ و میر بیماری دارند؟ یک عامل متوسط مانند مخارج قبلی دولت در زمینه بهداشت، ارتباط مثبتی با کنترل ویروس کرونا دارد؟
هشتمین گزارش به اثرات شیوع همهگیری بر زنجیره عرضه جهانی پرداخته و اینکه شیوع همهگیریها بیانگر یک حالت خاصی از اختلالات در زنجیره عرضه است. بررسی اثر شیوع همهگیری بر روی زنجیرههای عرضه، بسته به نوع محصول در عرضه جهانی و بین قارههای به مشتریان؛ اثر شیوع همهگیریها بر زنجیرههای عرضه برای محصولاتی با تقاضای ضروری در طول دوره شیوع مانند مواد ضدعفونیکننده، ماسکها و الکل پزشکی، از موضوعات مورد بررسی در این گزارش است.
نهمین گزارش به موضوع کسب و کارهای کوچک و نحوه وفق یافتن آنها به شرایط کرونا پرداخته است. برخی کسب و کارهایی گزارش کردهاند که تعداد کارکنان خود را به طور میانگین تا ۴۰ درصد کاهش دادهاند. کاهش اشتغال در برخی دیگر از ۵۰ درصد هم فراتر رفته است. اینکه آیا بازارهای مالی، خدمات پزشکی و کسب و کارهای مربوط به املاک، تأثیر کمتری دیدهاند از دیگر مطالب مورد بررسی در این گزارش است.
دهمین گزارش به تأثیر کووید-۱۹ بر جوامع و درس آموختههای پساکرونایی پرداخته است. این ویروس فارغ از خاستگاه و نحوه ایجاد و تکثیر و این که منشأ طبیعی دارد یا به دست انسان ساخته شده، کلیدیترین مؤلفههایی که نماد قدرت بشر شناخته میشد را بیاثر و به سخره گرفته است. در این گزارش میخوانید: نظام سلامت در دوره پساکرونا بیشترین اعتماد جامعه را از آن خود کرده است. نظام آموزشی در دوره پساکرونا تغییرات اساسی و بنیادین خواهد کرد. در دوره کرونا محیطزیست تا حدی نفس راحتی از چپاول بشر کشید؛ اما آیا پس از کرونا این چپاول برای جبران تنزل رشد، تشدید نخواهد شد؟ آیا تقویت دیدگاه «مشکل من» به «مشکل همه ما» به مهار و کنترل نسبی این بیماری کمک میکند؟
بخش سوم گاهنامه با عنوان پژوهشها پیرامون کرونا و تأثیر آن بر حوزههای مختلف در ایران، شامل ۲ گزارش می باشد.
نخستین گزارش به بررسی اثرات اقتصادی بیماری کرونا و پیشنهادهایی برای کاهش تبعات آن میپردازد. تقویت نظام سلامت از مهمترین اقدامات برای کاهش هزینههای انسانی، کنترل همهگیری و بازسازی اقتصاد پساکرونا خواهد بود. همچنین حمایت از اقشار آسیبپذیر، ایجاد اشتغال و توسعه دولت الکترونیک راهکارهایی برای کاهش تبعات همهگیری است.
دومین گزارش به معرفی فهرست منابع علمی مورد استفاده در مجموعه مطالعات پشتیبان تدوین برنامه پساکرونا مرکز، که توسط پژوهشگران و مؤسسات علمی-پژوهشی داخلی و خارجی انجام گرفته، میپردازد.