عادی‌سازی فعالیت‌های فرهنگی و هنری تنها یک‌ماه بعد از آغازبه‌کار دولت سیزدهم در سایه روند واکسیناسیون سراسری جامعه، نشان‌دهنده عزم بالای دولت برای فراهم کردن شرایط بازگشت هنرمندان به حرفه تخصصی‌شان در عرصه‌های مختلف هنری بود
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دولت، مرور برگ‌های تقویم از گذر عمر دولت سیزدهم بر مدار یک‌سالگی خبر می‌دهد؛ دولتی که با شعار دولت مردمی، جهادی و انقلابی کار خود را در شرایطی آغاز کرد که از یک‌سو به‌سبب تحریم‌های ظالمانه و از سویی دیگر، زیر سایه سنگین کرونا از همان آغازین گام‌ها با مخاطرات و مصائب مختلف و متعددی روبه‌رو بود. دولتی که ساخت ایران قوی را بنا به صحبت‌ها و وعده‌های سیدابراهیم رئیسی به‌عنوان رییس دولت سیزدهم به‌عنوان هدف فعالیت‌های خود قرار داد و یکی از مهم‌ترین بسترهای تحقق این هدف را عبور از گذرگاه فرهنگ برگزید. حال در یک‌سالگی عمر دولت سیزدهم، سنجش کارنامه و اقدامات آن در عرصه تمدن‌ساز و هویت‌بخش فرهنگ بیش از هر زمانی ضروری می‌نماید؛ ضرورتی که تحقق دست‌یابی به راهبردی بی‌نقص را برای عبور از پیچ همان مصائب و مخاطرات بیش از پیش گوشزد می‌کند. در عرصه فرهنگ و هنر بی‌تردید توجه به هنر تئاتر به‌عنوان مادر هنرهای نمایشی همواره مهم‌ترین ضامن قوت یا ضعف دیگر هنرها به شمار می‌رود. بر همین اساس، این گزارش مروری دارد بر برآورد اقدامات یک‌ساله دولت سیزدهم در حوزه تئاتر.
23برنامه وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در حوزه آسیب‌شناسی و تقویت حوزه تئاتر
دکتر محمدمهدی اسماعیلی در قامت وزیر پیشنهادی وزارت فرهنگ‌وارشاد اسلامی دولت سیزدهم در ۲۵مرداد ۱۴۰۰ آسیب‌شناسی، برنامه‌ها و پیش‌بینی‌های خود را در حوزه‌های مختلف زیرمجموعه وزارتخانه ازجمله تئاتر و هنرهای نمایشی طی متنی در 83صفحه رسانه‌ای کرد.
وزیر پیشنهادی وزارت فرهنگ و ارشاد دولت سیزدهم در حوزه آسیب‌شناسی و ارائه برنامه‌ها در شاخه تئاتر بعد از بازتاب ۲۳بند نگاه آسیب‌شناسانه به این شاخه هنری به بیان برنامه‌های خود برای توسعه و شکوفایی هرچه بیشتر تئاتر در دوران وزارتش پرداخت. مواردی چون مبهم بودن جایگاه هنر تئاتر در بدنه فرهنگی کشور؛ عدم توجه لازم به تاثیر سیاست‌های مالی و فرهنگی در حوزه تئاتر؛ کمبود سالن‌های استاندارد نمایشی؛ گرانی بلیت و خدمات تئاتری؛ عدم مشارکت مردمی در عرصه هنرهای نمایشی؛ نبود اولویت‌بندی و نیازسنجی در حوزه‌های آموزش، مخاطب، هنرمند، اثر، مدیر، پژوهش تئاتر؛ عدم ساماندهی پرورش و تربیت هنرمندان فعال در حوزه هنرهای نمایشی؛ عدم توجه هنرمندان مجرب و حرفه‌ای به موضوعات دینی، ارزشی و فرهنگی؛ توجه و تقلید هنرمندان حوزه هنرهای نمایشی به آثار غربی در مقایسه با آثار ایرانی و شرقی و عدم توجه لازم به نمایش‌های سنتی؛ به‌عنوان مهم‌ترین نگاه آسیب‌شناسه اسماعیلی به حوزه هنرهای نمایشی در برنامه مطرح‌شده بازتاب داده شده بود. وی همچنین در حوزه رفع آسیب‌ها، توجه به دغدغهها و اولویت‌سنجی برنامه‌ها برای حرکت پرشتاب تئاتر و خانواده این هنر به‌سمت توسعه و پیشرفت به مواردی چون توجه به مطالبات اهالی تئاتر و حل مسائل صنفی از طریق خانه تئاتر، فرهنگ‌سازی در راستای فعال‌سازی ظرفیت تئاتر در کشور براساس آمایش سرزمینی و محوریت تئاترهای بومی و محلی در اقصی‌نقاط کشور به‌واسطه احداث سالن‌های نمایش تئاتر در سراسر کشور، همچنین حمایت از گروه‌های نمایشی شهرستان‌ها، سامان‌بخشی جشنواره‌های موضوعی، منطقه‌ای و سراسری تئاتر، تقویت نهادهای صنفی و خصوصی نمایش، اعطای مجوز و ایجاد ظرفیت رسمی برای تعزیه، شاهنامه‌خوانی، نقالی و... در قالب تشکیل صنف، بهینه‌سازی ظرفیت نظارت بر محتوا و اجرا در راستای صیانت از فرهنگ ایرانی - اسلامی، هدفمندی ظرفیت تئاتر در حوزه کودک و نوجوان و سیاستگذاری در راستای تقویت و حمایت از گروه‌های نمایش آیینی، مذهبی، سنتی و بومی و مواردی دیگر را ذکر کرده بود.
گام اول؛ رسیدگی به خسارت‌های کرونا بر خانواده تئاتر
اسماعیلی اولویت اول این نهاد وزارتی را در نخستین روزهای آغاز‌به‌کارش (5شهریورماه 1400) رسیدگی به عوارض ناشی از کرونا برای اصحاب فرهنگ و هنر به‌ویژه خانواده تئاتر دانست. این رویکرد همزمان با ایامی بود که تعطیلی سالن‌های تئاتر و رکود ۱۸ماهه اجراهای عمومی شرایط سختی را برای خانواده تئاتر به‌ویژه آن دسته از هنرمندانی که تنها راه امرارمعاش خود و خانواده‌شان از طریق اجراهای عمومی بود، فراهم ساخته بود. به همین سبب، تاکید وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت سیزدهم بر تلاش برای کاستن و جبران خسارت‌ها همچنین کوشش برای تسریع روند واکسیناسیون و بازگشایی سالن‌های نمایشی یکی از خبرهای خوشی بود که هنرمندان تئاتر در نخستین روز کار رسمی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی از زبان او می‌شنیدند.
گام دوم؛ تسریع روند واکسیناسیون و خط بطلان بر 18ماه تعطیلی تئاتر
یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های دولت سیزدهم تلاش برای تسریع روند واکسیناسیون و گام برداشتن به‌سمت امنیت نسبی جامعه و درنهایت بازگشت شرایط کار، تحصیل، تولید و اشتغال به روزهای پیش از فراگیری این ویروس جهانی بود؛ امری که با روی‌کارآمدن دولت سیزدهم، نه در حرف که در عمل جنبه عینی و عملیاتی به خود گرفت و در قریب به یک‌ماه از شروع کار دولت، شاهد شکسته‌شدن روزانه ورود واکسن و تزریق دوزهای اول و دوم آن به افراد بودیم؛ مساله‌ای که آرام‌آرام شرایط بازگشت به روزهای پیش از کرونا را بیش‌ازپیش فراهم می‌کرد. این مساله در حوزه فرهنگ و هنر نیز به‌عنوان یکی از اولویت‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تعریف شد و در کنار تلاش این نهاد وزارتی مبنی بر تزریق واکسن به هنرمندان پیشکسوت، تزریق واکسن به دیگر هنرمندان را برای فراهم کردن هرچه سریع‌تر مسیر بازگشت آن‌ها به کسب‌وکار تولید آثار هنری‌شان با جدیت و سرعت دنبال شد؛ به‌گونه‌ای که در نیمه شهریور (۱۵شهریور ۱۴۰۰) از زبان وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، تلاش این وزارتخانه برای عادی‌سازی فعالیت‌های فرهنگی و هنری رسانه‌ای شد.
گام سوم؛ دمیدن امید به تنور اجراها تا رسیدن به رکورد اجراها پیش از کرونا
عادی‌سازی فعالیت‌های فرهنگی و هنری تنها یک‌ماه بعد از آغازبه‌کار دولت سیزدهم در سایه روند واکسیناسیون سراسری جامعه، نشان‌دهنده عزم بالای دولت برای فراهم‌کردن شرایط بازگشت هنرمندان به حرفه تخصصی‌شان در عرصه‌های مختلف هنری بود، این مهم در ۲۷شهریور۱۴۰۰ رنگ عملیاتی به خود گرفت و ستاد ملی مقابله با کرونا همچنین دولت اجازه بازگشایی سالن‌های تئاتری را با تغییر رنگ پایتخت و بسیاری دیگر از استان‌ها و شهرستان‌های کشور صادر کرد. ابلاغ همین دستور کافی بود بار دیگر شاهد بازگشت رنگ و نور امید بر چهره هنرمندان تئاتر و سیمای تماشاخانه‌ها و سالن‌های دولتی و خصوصی تئاتر در کشور باشیم. درست از زمان ابلاغ این دستور در تاریخ مذکور، درخواست هنرمندان تئاتر برای اجرا در تالارهای سراسر کشور ارائه شده و همین خود نوید روزهای بهتر و بهتر برای خانواده تئاتر و از آن مهم‌تر مخاطبان این هنر را می‌دهد. این روند تا مردادماه1401 به‌شکل مستمر با شیب صعودی بسیار مطلوبی به روند خود ادامه داده است؛ به‌گونه‌ای که در مردادماه 1401 آمار اجراهای نمایشی در پایتخت به رکورد بیش از 80اثر طی هر شب رسید که این آمار قابل تطبیق با تعداد اجراهای نمایشی پیش از دوران کرونا در پایتخت است؛ اتفاقی که در اقوال کارشناسان، نیازمند گذشت زمانی حداقل چهارساله بود، در کمتر از یک سال جامه عمل پوشید. این مهم یکی از درخشان‌ترین برگ‌های توفیق مدیریت تئاتر کشور ذیل برنامه‌های اجرایی دولت سیزدهم در عرصه فرهنگ و هنر به شمار می‌رود.
گام چهارم؛ تلاش برای افزایش سالن‌های نمایشی استان‌ها
یکی دیگر از برنامه‌های محمدمهدی اسماعیلی در حوزه تئاتر در برنامه ۸۳صفحه‌ای وی توسعه عادلانه فضاهای فرهنگی و تقسیم به مساوات بودجه فرهنگی در تمام استان‌ها و شهرستان‌ها به‌ویژه در حوزه تئاتر با محوریت افزایش و توسعه زیرساخت‌ها و سالن‌های نمایشی در سطح کشور است. رویکردی که بار دیگر جنبه عینی و عملیاتی یافت. برنامه‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در حوزه اتمام ساخت، تجهیز، بهسازی و روزآمدسازی سالن‌های تئاتری سراسر کشور در قالب سفرهاس استانی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به همراه رییس‌جمهور یا به‌شکل مستقل و همچنین معاونت هنری وزارتخانه (محمود سالاری) از 20مهر 1400 تا 14مرداد 1401 به‌شکل مستمر ادامه داشت و تا لحظه تنظیم این گزارش بیش از 500میلیارد تومان بودجه برای اتمام و تکمیل ساخت سالن‌ها تئاتری، تجهیز، نوآوری و بهسازی سالن‌های نمایشی در سراسر کشور هزینه شده است.
گام پنجم؛ مشارکت استان‌ها در برگزاری جشنواره‌های هنری فجر انقلاب
یکی از مهم‌ترین اقدامات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت مردمی سیزدهم در همراهی با چهلمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر، برداشتن گامی مهم برای مشارکت دیگر استان‌ها و شهرستان‌ها در برگزاری جشنواره‌ها و رویدادهای مهم فرهنگ و هنر کشورمان بود که برای نخستین‌بار در طول سابقه ۴۰ساله جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر شاهد برگزاری مراسم افتتاحیه این رخداد در جایی غیر از تهران بودیم. قرعه این مهم در گام نخست به نام استان یزد و شهر بادگیرها، یزد رقم خورد؛ اتفاق و رویدادی که از همان زمان مطرح شدن تا روز اجرا و برگزاری‌اش مصادف با ۱۵بهمن‌ماه ۱۴۰۰ نه‌تنها مورد استقبال فعالان، هنرمندان، کارشناسان و منتقدان عرصه هنرهای نمایشی کشور قرار گرفت که بازتاب‌دهنده این اصل بود که دولت سیزدهم در کنار تاکیدات رییس‌جمهور این دولت و وزرای کابینه او برای عملیاتی ساختن تمامی آن شعارها، نخست خود روحیه انقلابی و جهادی را به فعلیت درآورده‌اند تا بتوانند با این حرکت آغازگر استمرار این روحیه در بدنه معاونان، مدیران کل و درنهایت خانواده فرهنگ و هنر کشورمان باشند.
گام ششم؛ تخصیص تمام بودجه جشنواره
تئاتر فجر؛ تحقق آرزویی بعد از 20سال
دیگر نقش‌آفرینی مهم دولت و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در راستای تحقق وعده‌های داده‌شده به برطرف ساختن آسیبی بازمی‌گشت که همواره یکی از اصلی‌ترین موانع و سدهای برگزاری جشنواره‌های فرهنگی و هنری با محوریت فجر انقلاب بود؛ مساله بودجه!!
نمی‌توان طی دو دهه اخیر به جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر به‌عنوان مهم‌ترین رویداد عرصه هنرهای نمایشی کشورمان نگاه کرد و همواره و بی‌هیچ اغراقی شاهد اختلاف بودجه اعلام‌شده ازسوی دبیر این رویداد و درنهایت آنچه ازسوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت‌های مختلف به اداره‌کل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای برگزاری این جشنواره بازمی‌گشت، نبود.
تاریخ حداقل دو دهه اخیر حتی برای نمونه، یک‌بار نیز شاهد تخصیص کامل بودجه اعلام‌شده ازسوی دبیر و مبلغ پرداخت‌شده از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نبوده است!
در همین راستا، برای نخستین‌بار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی عدد اعلام‌شده ۹میلیارد و ۲۰۰میلیون تومان بودجه ارزیابی‌شده برگزاری این رخداد را به‌شکل تام و تمام به جشنواره چهلم اختصاص دهد.
گام هفتم؛ آزمون سوم؛ اتمام جشنواره تئاتر فجر بدون بدهی!
شاید درخشان‌ترین بخش تخصیص کامل بودجه چهلمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در به‌هنگام و به‌موقع پرداخت شدن آن بود؛ جایی‌که همزمان با برگزاری مراسم اختتامیه چهلمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در ۲۶بهمن‌ماه ۱۴۰۰ این رویداد برخلاف ادوار پیشین خود حتی یک ریال بدهی نداشت.
این جشنواره توانسته بود تمام تعهدات مالی خود نسبت‌به کمک‌هزینه‌های گروه‌های نمایشی، مساله اسکان و پذیرایی هنرمندان استانی و همچنین دیگر هنرمندانی که در قالب گروه‌های نمایشی بخش تئاتر ملل برای رونق بخشیدن به بازگشت این بخش را که در جشنواره سی‌ونهم به‌سبب شیوع ویروس کرونا از این رویداد حذف‌شده بود به‌شکل تمام و بدون کوچک‌ترین فاصله و ذره‌ای دلواپسی پرداخت کند.
این گامی دیگر در راستای تحقق شعارها و وعده‌های وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در راستای حمایت تام و تمام از جشنواره‌های فرهنگی‌هنری کشورمان به شمار می‌رفت.
گام هشتم؛ توسعه زیرساخت‌های آموزشی و اجرای عدالت فرهنگی
از دیگر برنامه‌های اعلام‌شده وزیر فرهنگ و ارشاد به توسعه فراگیر هنر در دو ساحت آموزش و همچنین برداشتن گام‌های عینی و عملیاتی برای تحقق توسعه عدالت فرهنگی بازمی‌گشت. اتفاقی که گذار یک‌ساله فعالیت دولت مردمی سیزدهم در قالب سفرهای مختلف و متعدد وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به استان‌ها و تخصیص بودجه برای اتمام ساخت سالن‌ها و زیرساخت‌های موردنظر برای افزایش سرانه تالارهای نمایشی با محوریت توسعه و فراگیری عرصه هنر تئاتر و همچنین تاکید او بر گام برداشتن در حوزه عینی و ملموس توسعه آموزش هنر نمایش در تمامی استان‌ها و شهرستان‌ها با تاکید بر احداث یک هنرستان پسرانه و یک هنرستان دخترانه در هر استان، جنبه‌ای دیگر از تحقق وعده‌های داده‌شده ازسوی دکتر محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی را با خود به‌همراه داشت.
آموزش رایگان 50رشته هنری در 20استان کشور (ازجمله هنر تئاتر) و ساماندهی معاونت‌های آموزشی و پژوهشی حوزه هنرهای نمایشی در سراسر کشور نه‌تنها جنبه تحقق‌یافته شعار عدالت فرهنگی را بازتاب می‌داد که درحقیقت پاسخی به مطالبه چهار دهه اخیر در حوزه توازن نظام آموزشی و توجه به نقاط کمتر برخوردار کشور بود.
شاید درخشان‌ترین بخش تخصیص کامل بودجه چهلمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در بهنگام و به‌موقع پرداخت شدن آن بود؛ جایی‌که همزمان با برگزاری مراسم اختتامیه چهلمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در ۲۶بهمن‌ماه ۱۴۰۰ این رویداد برخلاف ادوار پیشین خود حتی یک ریال بدهی نداشت. / صبح نو