به گزارش مركز اطلاع‌رساني، روابط عمومي و امور بين‌الملل سازمان برنامه و بودجه كشور، «سيد مهدي پاك‌ذات»، رئيس مركز پژوهش‌هاي توسعه و آينده‌نگري، با تشريح اقدامات اين مركز درخصوص مطالعات پشتيبان تدوين برنامه هفتم توسعه كشور گفت: در مقطع تدوين برنامه هفتم توسعه به عنوان اولين برنامه بعد از تصويب سند ملي آمايش سرزمين (مصوب ۱۳۹۹/۱۱/۱۲و آخرين برنامه سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ كشور، سازمان برنامه و بودجه مكلف است به عنوان متولي تهيه و تدوين برنامه (با استناد به قانون برنامه و بودجه مصوب ۱۳۵۱)، پس از ابلاغ سياست‌هاي كلي از سوي مقام معظم رهبري، به تهيه و تدوين برنامه بپردازد. 
پاك‌ذات افزود: بر اين اساس و با دستور رئيس سازمان برنامه و بودجه كشور، مركز پژوهش‌هاي توسعه و آينده‌نگري به عنوان بازوي پژوهشي اين سازمان، از آبان‌ماه سال ۱۴۰۰، علاوه بر فعاليت‌هاي سابق خود در حوزه برنامه‌ريزي توسعه و اندوخته‌ها و تجارب پيشين اين مجموعه در تهيه و تدوين سند ملي آمايش سرزمين، اقدامات ويژه‌اي را در دستور كار خود قرار داد و با تشكيل كارگروه ويژه و پژوهشي مطالعات پشتيبان تدوين برنامه هفتم توسعه كشور، فعاليت‌هاي متعددي را تاكنون دنبال كرده است. 
۱۹ بررسي و مطالعه پژوهشي براي تدوين اسناد پشتيبان برنامه هفتم توسعه
وي در ادامه به اقدمات و مطالعات انجام شده مركز پژوهش‌هاي توسعه و آينده‌نگري پرداخت و گفت: اين مركز در طول يك سال گذشته، اقدامات نوزده‌گانه‌اي را انجام داده كه مهم‌ترين آنها شامل بررسي سياست‌هاي كلي برنامه‌هاي توسعه پس از انقلاب اسلامي (مباني، آسيب‌ها، مسائل)؛ مطالعه تطبيقي تجربه برنامه‌ريزي توسعه در جهان، گسست‌ها و گذارها؛ مطالعه تطبيقي برنامه‌هاي توسعه در ايران و كشورهاي منتخب؛ راهبرد هندوستان نوين؛ بخش اول: پيشران‌ها؛ گزارش تفصيلي وضعيت شاخص پيشرفت لگاتوم در دهه ۲۰۲۰-۲۰۱۰؛ دلالت‌ها و امكان‌هاي هدف‌گذاري برنامه هفتم توسعه بر رشد اقتصاديِ ۸ درصدي؛ رويكرد رشد فراگير در بن‌پيكرۀ برنامه هفتم توسعه، الزامات و چارچوب‌ها؛ فراتحليل مطالعات هفتاد سال برنامه‌ريزي توسعه در ايران به منظور كاربست در تنظيم نظام‌نامه تدوين برنامه هفتم توسعه كشور؛ الگوي تدوين برنامه عملياتيِ برنامه‌هاي پنج‌ساله توسعه؛ ريشه‌يابي آسيب‌هاي نظام برنامه‌ريزي براي كاربست در تدوين نظام برنامه‌ريزي مطلوب و شناسايي هسته‌هاي كليدي خط‌دهنده در برنامه هفتم توسعه، هستند.
رئيس مركز پژوهش‌هاي توسعه و آينده‌نگري در ادامه از تلفيق مطالعات پشتيبان براي ارائه پيشنهاد سياست‌هاي كلي برنامه هفتم توسعه كشور؛ حكمراني مؤثر و اقتصاد سياسي بودجه‌بندي؛ اصلاح و چابك‌سازي فرايند برنامه‌ريزي توسعه؛ انطباق سياست‌هاي سند ملي آمايش سرزمين با سياست‌هاي كلي ابلاغي برنامه هفتم توسعه؛ اجتماع محوري در نظام برنامه‌ريزي توسعه در ايران (ضرورت‌ها و چارچوب پيشنهاد)؛ بازانديشي در سياست‌گذاري توسعه منطقه‌اي (رويكردها، تجارب، راهكارها)؛ نقشه اولويت‌ها و فوريت‌هاي توسعه كشور و ضرورت تدوين يك چارچوب براي پايش خروجي‌ها و پيامدها در برنامه هفتم توسعه از سوي اين مركز خبر داد.
پاك‌ذات افزود: نتايج تمامي اين مطالعات علاوه بر ارسال براي سياست‌گذاران اصلي و همكاران سازمان برنامه و بودجه كشور، براي استفاده علاقه‌مندان در تارنماي مركز پژوهش‌هاي توسعه و آينده‌نگري بارگذاري شده است.
مهم‌ترين يافته‌هاي برگرفته از مطالعات تدوين اسناد پشتيبان برنامه هفتم توسعه
رئيس مركز پژوهش‌هاي توسعه و آينده‌نگري در ادامه از برگزاري پنل‌هاي هم‌انديشي تخصصي در موضوع‌هاي گوناگون، جلسات كاري با مجريان تدوين برنامه و دبيرخانه تدوين برنامه هفتم توسعه و تهيه و ارائه گزارش‌هاي كارشناسي در قالب پيشنهاد به سازمان برنامه و بودجه توسط اين مركز خبر داد. وي افزود: نتايج و خروجي اين نشست‌ها نيز براي استفاده نخبگان بر روي تارنماي مركز به صورت تصويري و مكتوب موجود است.
 پاك‌ذات درباره مهم‌ترين يافته‌هاي برگرفته از مطالعات مركز پژوهش‌هاي توسعه و آينده‌نگري گفت: مطالعات تنها در يك جنبه صورت نگرفته است. به عنوان مثال در سرفصل آموزه‌هاي برگرفته از تجربيات جهاني مي‌توانم به نتايجي مانند گذار از برنامه‌ريزي دستوري به برنامه‌ريزي بازانديشانه در مناطق جهان؛گذار سياست‌گذاري توسعه از طريق اعمال مشوق‌ها و محرك‌ها به جاي برنامه‌هاي بلندمدت؛ تأكيد بر برنامه‌ريزي مشاركتي، محلي، مردم‌نگر، ارتباطي شبكه اي؛ تاكيد بر سياست‌ها، استراتژي‌ها و چشم‌اندازهاي توسعه به جاي برنامه‌هاي جامع توسعه؛ وفاق درون‌حاكميتي و همگرايي نخبگان كشورهاي منتخب و رسيدن به يك نگاه مشخص از توسعه، مقدم بر شروع كار برنامه‌ريزي؛ نهادسازي و بهبود نهادي مقدم بر هر نوع فرايند برنامه‌ريزي؛ ايجاد/قاعده‌مندي‌مجدد نهادهاي پيشگام(Pilot Agencies) در توسعه و تعيين سال صفر يا سال بازتنظيم(Reset) در برنامه‌ريزي اشاره كنم.
وي سپس از حذف نهادهاي بهره‌كش؛ توزيع عادلانه درآمد و فقرزدايي؛ افزايش بهره‌وري، اشتغال مولد و شايسته‌سالاري و افزايش حمايت‌هاي اجتماعي دولت، به عنوان الزامات تحقق رشد فراگير نام برد.
مهم‌ترين جهت‌گيري‌هاي پيشنهادي براي تدوين برنامه هفتم توسعه
رئيس مركز پژوهش‌هاي توسعه و آينده‌نگري در ادامه گفت: بر اساس داده‌هاي به‌دست آمده در فرايند مطالعات صورت گرفته، مهم‌ترين جهت‌گيري‌هاي پيشنهادي براي تدوين برنامه هفتم از نظر اين مركز، شامل تقويت نگاه منطقه‌اي و توجه به جنبه فضايي توسعه در برنامه‌ريزي توسعه كشور؛ تناسب برنامه‌هاي توسعه‌اي و اقدامات عمراني با ظرفيت‌هاي محيط زيستي و جلوگيري از تخريب منابع طبيعي؛ ايجاد و تحقق عدالت اجتماعي با تاكيد بر كاهش فقر، تامين اجتماعي و توجه به مناطق كم‌برخوردار و روستايي؛ تحول در ساختار اجرايي اداري كشور و نهادسازي بهينه مبتني بر كارآمدي و چابكي دولت و نظام پاداش‌دهي عادلانه؛ تعريف نظام تدبير توسعه‌گرا، تحقق حكمروايي شبكه‌اي و تقويت نقش‌آفريني بازيگران و ذينفعان در نظام برنامه‌ريزي توسعه؛ تقويت سرمايه انساني و اجتماعي كشور با تاكيد بر ارتقاي نظام آموزشي و كاهش آسيب‌هاي اجتماعي؛ ايجاد زمينه رشد اقتصادي پايدار با اصلاح ساختار توليد و افزايش بهره‌وري با تاكيد بر تقويت اقتصاد دانش‌بنيان و بازانديشي و تحول در نظام برنامه‌ريزي رايج كشور از حيث ساختاري و محتوايي و كارآمدي فرآيند برنامه‌ريزي توسعه در مراحل تهيه، تدوين، اجرا و نظارت است.
برگزاري ۲۱ نشست‌ منظم هفتگي با موضوع‌هاي مرتبط با برنامه هفتم در طول يك سال گذشته
رئيس مركز پژوهش‌هاي توسعه و آينده‌نگري در ادامه از برگزاري نشست‌هاي منظم هفتگي توسط اين مركز در راستاي مسائل مربوط به برنامه هفتم توسعه خبر داد و گفت: يكي از بسترهاي ايجاد مفاهمه و همچنين ارائه يافته‌هاي پژوهشي، نشست‌هاي منظم هفتگي مركز پژوهش‌ها است كه با استقبال خوبي از جانب مخاطبان مواجه شده است.
پاك‌ذات افزود: ۲۱ نشست تخصصي با موضوع‌هاي مرتبط با برنامه هفتم در طول يك سال گذشته توسط مركز برگزار كرديم و تلاش شد در اين خصوص با دعوت از سلايق مختلف فكري، بستر تضارب آرا را تا حدودي فراهم كنيم.
وي در ادامه به عناوين برخي از نشست‌ها پرداخت و گفت: شناسايي رويكرد مناسب در تدوين برنامه هفتم توسعه در دو نشست؛ بررسي رابطه آمايش سرزمين و برنامه هفتم توسعه؛ اقتصاد دريا محور، سكوي رشد و توسعه؛ نوآوري و دانش‌بنياني در تدوين برنامه هفتم توسعه؛ برنامه‌ريزي مسئله‌محور و برنامه هفتم توسعه؛ درس‌آموخته‌ها و دلالت‌هاي تجربيات داخلي و خارجي براي برنامه هفتم توسعه؛ سياست‌هاي كلي برنامه هفتم توسعه كشور؛ برنامه هفتم توسعه و ظرفيت‌هاي افزايش نرخ رشد اقتصادي؛ مروري بر كاميابي‌هاي توسعه ايران در آستانه قرن جديد؛ دلالت‌هاي برنامه‌ريزي اجتماع محور براي برنامه هفتم توسعه كشور؛ مسئوليت‌هاي اجتماعي شركت‌هاي دولتي و غيردولتي در برنامه هفتم توسعه؛ تحقق پذيري اهداف رشد اقتصادي و رفاه خانوارها؛ توسعه اقتصادي و اشتغالزايي روستايي در برنامه ششم و رويكرد برنامه هفتم توسعه؛ هويت و انسجام ملي در برنامه هفتم توسعه؛ خانواده و جواني جمعيت در افق برنامه هفتم توسعه؛ چگونگي تحقق عدالت آموزشي در برنامه هفتم توسعه؛ توسعه فرهنگي مردم‌نهاد؛ مديريت فرهنگ تخصصي در برنامه‌هاي بخشي و عدالت در نظام سلامت، دلالت‌هايي براي برنامه هفتم توسعه، از نشست‌هاي منظم هفتگي با موضوع‌هاي مرتبط با برنامه هفتم در طول يك سال گذشته بوده‌اند.
مهم‌ترين آسيب‌هاي موجود در نظام برنامه‌ريزي كشور
رئيس مركز پژوهش‌هاي توسعه و آينده‌نگري در ادامه به تشريح مهم‌ترين آسيب‌هاي موجود در نظام برنامه‌ريزي كشور براساس يافته‌هاي مطالعات و نشست‌هاي برگزار شده در مركز پرداخت. وي گفت: ريشه‌هاي‌ اصلي شناسايي شده براي آسيب‌هاي نظام برنامه‌ريزي در كشور شامل نبود درك مشترك برنامه‌ريزان، سياستگذاران و مجريان از مفاهيم؛ حاكميت روش‌هاي متمركز و غيرمشاركتي در برنامه‌ريزي؛ نبود سازوكار حل تعارضات منافع بين نخبگان برنامه‌اي؛ با ثبات در نظر گرفتن شرايط و عدم توجه به سناريوهاي احتمالي در آينده؛ آماده نكردن برنامه عملياتي و پيوند آن با برنامه مصوب؛ وجود جهت‌گيري‌هاي بخشي منطقه‌اي و محلي در تصويب برنامه‌ها؛ تكيه بر منابع دولتي و عدم توجه به ظرفيت‌ها و منابع داخلي و خارجي؛ عدم توجه نظام برنامه‌ريزي به نظام اصلاح و تعديل در سياست‌ها، اهداف و برنامه‌هاي اجرايي بعد از نظارت و ارزيابي و ضعف شديد ساز وكارهاي نظارتي است.
پيش شرط‌هاي لازم براي تدوين برنامه عملياتي مطلوب در نظام برنامه‌ريزي
پاك‌ذات درباره پيش شرط‌هاي لازم براي تدوين برنامه عملياتي مطلوب در نظام برنامه‌ريزي گفت: به منظور تدوين برنامه عملياتي مطلوب در نظام برنامه‌ريزي بايد مواردي مانند امكان ايجاد مشاركت همه ذينفعان و تصميم‌سازي مبتني بر مشاركت فعالانه؛ در اختيار داشتن اطلاعات و داده‌هاي جديد و موثق و مرتبط؛ عدم دخالت غيركارشناسي در تصميم‌گيري براي تدوين برنامه عملياتي و تعيين اولويت‌ها و حاكم بودن نگاه كارشناسي بدون تعصب بخشي، موضوعي و منطقه‌اي؛ داشتن ضمانت ثبات سياستي در طول اجراي برنامه و متكي ساختن برنامه بر منابع مالي قابل اعتماد؛ عدم امكان تصميم‌‌گيري‌هاي موازي در طول زمان برنامه و رعايت و الزام و اعتقاد واقعي بر برنامه طراحي شده؛ تقويت و متناسب‌سازي ساختار اجرايي موجود براي اجراي تصميم‌هاي گرفته شده و در صورت لزوم نهادسازي چابك و متناسب؛ توانمندسازي و آموزش سازمان و نهادهاي متولي اجرا در صورت ضعف اجرايي از لحاظ فني و كارشناسي؛ در نظر داشتن تدابير انگيزشي براي اجراي برنامه عملياتي؛ اجراي دقيق، بدون ملاحظه و واقعي نظام ارزيابي و پايش و ايجاد امكان اصلاح از روند جاري، بدون تعصب به برنامه تدوين شده؛ پرهيز از شتاب‌زدگي و انتظار نتيجه‌گيري سريع از فرآيند برنامه‌ريزي در تدوين برنامه و راهبري واحد از سوي نهاد يا ستاد آگاه و مطلع، با دارا بودن ويژگي استقلال و داشتن نقش تسهيل‌گري در اجراي برنامه و برقراري ارتباطات و گردش اطلاعات، مورد توجه قرار گيرد.
هسته‌هاي كليدي خط دهنده در برنامه هفتم توسعه
رئيس مركز پژوهش‌هاي توسعه و آينده‌نگري درباره هسته‌هاي كليدي خط دهنده در برنامه هفتم توسعه گفت: بحث هسته‌هاي خط دهنده برنامه هفتم توسعه يكي از نتايج مطالعات انجام شده است كه البته اين موارد به عنوان نتايج مطالعات مدنظر بوده است. لذا سياستگذار مي‌تواند با توجه به امكانات موجود از ميان اين هسته ها دست به انتخاب بزند. 
پاك‌ذات افزود: اين موارد شامل تحولات فناوري با محوريت اقتصاد دانش‌بنيان؛ توان رقابت‌پذيري بين‌المللي؛ اقتصاد دريامحور با تاكيد بر منطقه مكران؛ گردشگري؛ جذب سرمايه‌گذاري؛ مديريت منابع طبيعي و محيط زيست؛ بهره‌وري نيروي كار و سرمايه؛ فضاي كسب و كار؛ زيرساخت‌ها و منابع توليد انرژي با تاكيد بر انرژي‌هاي پاك و نو؛ بسترهاي لازم براي توسعه صنايع؛ توسعه بخش خدمات در اقتصاد و زيرساخت و شبكه‌هاي حمل و نقلي مي‌شود كه اميد داريم اين هسته‌ها مورد توجه سياستگذار اصلي قرار گيرد.